تله بی ارزشی چیست؛ چطور از آن رها شویم؟

چرا مدام در روابطم با دیگران احساس ناکافی بودن و بی ارزشی دارم؟ چرا دیگران من را دوست ندارند؟ چرا کسی به من توجه نمی کند؟ اینها سوالاتی دردناک هستند که شاید برای شما یا نزدیکانتان پیش آمده باشد.

کودکی را تصور کنید که در خانواده ای زندگی می کند که والدین اش مدام او را تحقیر می کنند، از او انتقاد می کنند، یا به اندازه کافی به او توجه و محبت نشان نمی دهند. طبیعتا برای کودک این سوال پیش می آید که در دنیای او چه خبر است و چرا این اتفاقات برایش رخ می دهند؟ او باید به نحوی رفتار پدر و مادرش را برای خود تحلیل کند و از آنجایی که والدینش قهرمان های زندگی او هستند به ندرت پیش می آید که کودک این رفتارها را ناشی از ناکارآمدی آنها ببیند. در نتیجه، او معمولا فکر می کند که حتما خودش بد یا بی ارزش است که چنین رفتاری با او می شود. این جا است که تله بی ارزشی شکل میگیرد. او این باور را با خود به بزرگسالی می برد و بیست سال بعد، کودک دیروز که تبدیل به فرد بزرگسالی شده، به شکل های مختلفی ممکن است در روابطش دچار مشکل شود:

شکل اول: او مدام جذب افرادی می شود که سرزنشگر یا تحقیرکننده هستند و عزت نفس او را تخریب می کنند.

شکل دوم:از برقراری هر رابطه ای اجتناب می کند تا این احساس وحشتناک بی ارزشی را اصلا تجربه نکند.

شکل سوم: مدام تلاش می کند تا به خودش ثابت کند که برای طرف مقابل ارزشمند است. به کوچک ترین نشانه کم توجهی یا انتقاد واکنشی بسیار شدید نشان می دهد و در روابطش مدام دعوا و جر و بحث راه می اندازد.

روش هایی برای رهایی از تله بی ارزشی

اگر چنین مواردی برای شما آشناست پیشنهادهای زیر می توانند کمک کنند که بر مشکلات ناشی از تله بی ارزشی غلبه کنید یا دست کم از تاثیر آنها بکاهید.

۱- برای مدتی افکاری که در رابطه با همسر، خانواده، دوستان و افراد دیگر به ذهنتان می رسد را رصد کرده و در جایی ثبت کنید. فکرهایی مانند اینکه « من دوست داشتنی نیستم» یا «آنها برایم ارزش قائل نیستند.» تلاش کنید تا شواهد واقعی که بر خلاف این فکرها هستند را در روابطتان پیدا کنید و در مقابل آنها بنویسید تا بتوانید دید واقع بینانه تری نسبت به ارزشمندی خودتان پیدا کنید.

۲- بپذیرید که شما حتما به عنوان یک انسان نقص ها و خطاهای خودتان را دارید و لازم نیست هر ناکافی بودن، انتقاد یا کم توجهی را نشانه بی ارزشی کلی خودتان ببینید و واکنش افراطی نشان دهید.

۳- سعی کنید کودکی آسیب دیده خودتان را کشف و درک کنید این کار معمولا با کمک یک درمانگر بهتر انجام می شود.

۴- از افرادی که بیش از حد کمالگرا هستند و مدام شما از شما انتقاد می کنند، دوری کنید، چون تله بی ارزشی شما را تقویت می کنند.
در پایان اگر این تله در شما به شدت فعال باشد حتما برای داشتن زندگی بهتر و آرام تر نیاز به دریافت خدمات تخصصی روان درمانی دارید تا بتوانید این کودک آسیب دیده را تحت کنترل در آورید.

نویسنده: بیتا راد، کارشناس ارشد مشاوره