سرنوشت سیارک قاتل دایناسورها چه شد؟
سیارک عظیم ۱۲ کیلومتری که ۶۶ میلیون سال پیش به زمین برخورد کرد، متلاشی شد و گرد و غبار آن سراسر سیاره را پوشاند، ده‌ها میلیون سال بعد تنها تکه‌ای کوچک از آن یافت شد.
حدود ۶۶ میلیون سال پیش، دوران حکمرانی دایناسورها به پایان آتشین خود رسید. سیارکی با عرض حدود ۱۲ کیلومتر و سرعت ۴۳۰۰۰ کیلومتر در ساعت، مستقیما به زمین برخورد کرد. این برخورد موجب وقوع سلسله‌ای از رویدادهای مرگبار شد که پنجمین انقراض جمعی را رقم زد و دایناسورها را به استثنای برخی از پرندگان از بین برد. اما چه اتفاقی برای سیارک اشاره شده که با اندازه کوه اورست بود، افتاد؟
شان گولیک، استاد پژوهش و مدیر مشترک مرکز سکونت‌پذیری سامانه‌های سیاره‌ای در دانشگاه تگزاس در آستین، به وب‌سایت Live Science گفت: “وقتی این سیارک با انرژی حدود ۸ میلیارد برابر یک بمب هسته‌ای دوران جنگ جهانی دوم به زمین خورد، اساسا متلاشی شد. سپس، به گرد و غبار ریزی تبدیل شد که در جو بالایی قرار گرفت و بر فراز کل سیاره فرود آمد.” به گفته گولیک، دهه‌ها غبار سیارک‌ها بر زمین بارید و چیزی را تشکیل داد که اکنون به عنوان ناهنجاری ایریدیوم شناخته می‌شود؛ یک لایه نازک از سنگ که ۸۰ برابر بیشتر از هر جای دیگری در پوسته زمین ایریدیوم دارد.
اگرچه ایریدیوم در سیارک‌ها بسیار یافت می‌شود، اما تقریبا در پوسته بیرونی زمین وجود ندارد. این مدرک کلیدی لایه ۶۶ میلیون ساله را به سیارک قاتل دایناسورها مرتبط می‌کند. شاید تنها تکه‌ای که از این سیارک وجود دارد، به اندازه دانه کنجد باشد که توسط فرانک کایت، ژئوشیمی‌دان دانشگاه UCLA پیدا شده است. کایت در سال ۱۹۹۸ در مجله Nature گزارش داد که این تکه سنگ در نمونه‌ای از یک هسته که در هاوایی حفر شده بود، کشف شده است. ظاهرا قطعات کوچک‌تری از سیارک اشاره شده در سال ۲۰۲۲ کشف شدند، اما شباهت آن‌ها پس از بررسی‌های نمونه اصلی، تائید نشد.
همچنین بخوانید: اعتراف عجیب دانشمندان: موجودات فضایی ما را تحت‌نظر دارند
سرنخ‌های دیگری که این سیارک درباره سفرش از خود به جا گذاشته است
گولیک گفت: “ما باید خیلی خوش‌شانس باشیم تا تکه بزرگ‌تری از سیارک را پیدا کنیم، اما اگر موفق شویم، دانشمندان می‌توانند اطلاعات بیشتری درباره فرایند برخورد که خود سیارک تجربه کرده، کسب کنند و تخمین‌های دقیق‌تری در مورد فشارها و دماهایی که متحمل شده است، ارائه دهند. این سیارک سرنخ‌های دیگری درباره سفرش از خود به جا گذاشته است، از جمله گودال بزرگی که هنگام برخورد آن با زمین ایجاد شده است. دهانه جیکشلوب، تقریبا ۱۸۰ کیلومتر عرض و ۲۰ کیلومتر عمق دارد و در مزیکک امروزی جای برخورد سیارک قاتل دایناسورها را نشان می‌دهد.
این دهانه که به نام شهری در نزدیکی مرکز برخورد نامگذاری شده است، توسط سنگ و رسوباتی که ده‌ها میلیون سال جابه‌جا شده‌اند، پوشیده شده و بخش بزرگی از آن در زیر خلیج مکزیک پنهان است. با این حال، هنوز از سطح زمین، قوسی از گودال‌ها در امتداد بخشی از لبه آن که در سنگ آهک ضعیف تشکیل شده، قابل رویت است. این برخورد همچنین موجب ایجاد سونامی تقریبا یک مایلی شد که در سراسر اقیانوس حرکت کرد و آب را با سرعت ۸۹ مایل بر ساعت (۱۴۳ کیلومتر در ساعت) به حرکت در آورد.
امواج عظیم آب سبب شد علائمی در کف دریا به نام مگا ریپل ایجاد شوند که به ارتفاع یک ساختمان پنج طبقه بودند و در اعماق لوئیزیانا حفظ شوند. یک بررسی لرزه‌نگاری نیز نشان داد آبی که این امواج را تشکیل داده از جهت دهانه جیکشلوب آمده است. افزون‌بر کشتن موجودات بدبخت در منطقه برخورد سیارک و سونامی پس از آن، این برخورد موجب ایجاد مجموعه‌ای از اثرات مخرب دیگر مانند باران اسیدی مرگبار و طوفان آتشفشانی در سراسر جهان شد. با این حال، شاید مخرب‌ترین آن‌ها ابر عظیمی از آوار بود که زمین را پوشاند، سیاره را به شدت سرد کرد، مانع از تابیدن نور خورشید و فتوسنتز شد و زنجیره غذایی را از بین برد؛ هرچند طول این زمستان هسته‌های مورد بحث دانشمندان است.
برخورد سیارک و پیامدهای آن به‌طور گسترده به عنوان علت انقراض دایناسورهای غیرپرنده و در نهایت نابودی حدود ۷۵ درصد از گونه‌های روی زمین مورد توافق تمام محققان قرار گرفته‌اند. آلن هیلدبرند، دانشمند سیاره‌شناس و دانشیار دانشگاه کلگری، می‌گوید آزاد شدن انرژی مانند جنگیدن در یک جنگ هسته‌ای تمام عیار بود، بارها و بارها، ده هزار بار. او در سال ۱۹۹۱ در نگارش مقاله‌ای که کشف دهانه جیکشلوب را منتشر کرد، همکاری داشت و آن کار شواهد مهمی را درباره ارتباط این دهانه با مرگ دایناسورها ارائه داد.
برای هیلدبرند جای تعجبی نیست که این سیارک بخش عمده‌ای از حیات روی زمین را از بین برده است. این فرد در آلبرتا، جایی که در زمان مصاحبه حضور داشت، از قدرت عظیم برخورد شگفت‌زده شد. او گفت که لایه نزدیک ناشی از برخورد جیکشلوب، ضخامتی بین ۱ تا ۲ سانتی‌متر دارد و این مواد از شبه‌جزیره یوکاتان به اینجا پرتاب شده‌اند.
منبع: دیجینوی به نقل از LiveScience
