تب چای ماچا؛ نوشیدنی که معجزه می‌کند
مدتی است که چای ماچا حضور پررنگی در میان پست‌های اینستاگرامی و ویدئوهای مجازی پیدا کرده و مدام از این نوشیدنی سودمند می‌بینیم و می‌خوانیم.
از منوی کافه‌های لوکس تهران تا پست‌های اینستاگرامی و ویدیوهای مجازی، ماچا نه‌تنها یک نوشیدنی، بلکه نمادی از سبک زندگی مدرن و سلامت‌محور شده، اما در واقعیت چای ماچا همان چای سبز است که در سایه رشد داده شده است.
تصاویر لاته سبز، ماکیاتو، امریکانو، بستنی ماچا و دسرهای زمردی‌رنگ با جذابیت بصری بالا، این روزها فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را پر کرده است. انگار چای سر صبح دیگر معنایی ندارد؛ اگر میخواهیم روزی متفاوت داشته باشیم، باید صبحمان را با یکی از این نوشیدنیها شروع کنیم؛ نوشیدنیهای لوکسی که حس خاص بودن را به مصرف‌کنندگان القا میکنند. گاهی هم این نوع محصولات آنقدر میان مردم محبوب میشوند که با افزایش قیمت یا کمبود روبه‌رو میشوند. به گفته دکتر عبدالرضا نوروزی، قیمت جهانی قهوه به دلیل افزایش مصرف ایرانیها طی سه سال گذشته ۱۵ درصد گرانتر شده است.
به گزارش ایران، عبدالرضا نوروزی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه قهوه یکی از قدیمیترین نوشیدنیهای تاریخ است، میگوید: «تاریخچه قهوه به حدود سه هزار سال پیش میرسد. قهوه از نظر نژادی دو دسته دارد؛ قهوه عربیکا که برای مناطق یمن و اتیوپی است و قهوه روبوستا که نژادی آمریکایی دارد. قهوه عربیکا معمولاً مزه شیرینتری دارد اما اسیدیته وکافئین آن کمتر است. قهوه روبوستا تیره‌رنگ است و کافئین بیشتری دارد و به طور کلی قهوه ارزانقیمتتری است به این دلیل که هر درخت قهوه روبوستا سه‌ونیم برابر بیشتر از درخت قهوه عربیکا باردهی دارد.»
اگر کتاب تاریخ قهوه در ایران را بخوانید، متوجه میشوید مصرف قهوه در ایران بسیار شایع بوده و اینکه گفته میشود فرهنگ کافی‌شاپ یا قهوهخانه جدید است، اصلاً درست نیست.
همچنین بخوانید: چای ماچا؛ از ترندهای روز تا دنیای باستان
دکتر نوروزی با اشاره به این موضوع میگوید: «مصرف قهوه از دوران صفویه در ایران وجود داشته، اما در دوران قاجاریه در کل دنیا و همچنین ایران، نوشیدنی دیگری به نام «چای» به سرعت وارد بازار مصرف میشود. یکی از مزایای این نوشیدنی جدید، قیمت ارزانتر نسبت به قهوه است، اما یکی دیگر از دلایلی که سبب شد مصرف چای از قهوه در ایران سبقت بگیرد، امکان کشت آن در کشور بود. ما به لحاظ اقلیمی نمیتوانیم قهوه کشت کنیم اما امکان کشت چای در کشور وجود دارد. به همین دلیل چای، جای قهوه را میان خانوادههای ایرانی گرفت. پس قهوه فرهنگ وارداتی از غرب به ایران نبوده، در واقع بومی ایرانیهاست. اگر بخواهیم نسبت به چای مقایسه کنیم، قهوه تاریخچه قدیمیتری در ایران دارد. »
قهوه، نوشیدنی فراسودمند
دکتر نوروزی درباره فواید قهوه و چای میگوید: «اگر بخواهم به زبان ساده در مورد این دو نوشیدنی پرطرفدار بگویم، خداوند چای و قهوه را برای کمک به انسانها آفریده است. برای اینکه انسانها مداوم در حال تلاش و فعالیت هستند، نیاز به مصرف مواد و خوراکی‌ای دارند که انرژی کافی را تا پایان شب به آن‌ها بدهد و چای و قهوه در بدن انسان مثل مواد انرژی‌زا و دوپینگ عمل می‌کند.
مواد عمده تشکیل‌دهنده نوشیدنی قهوه، آب است و میتواند آب بدن انسان را تأمین کند. قهوه دارای مواد مغذی است که اثرات بسیاری در سلامتی افراد دارد؛ آنتیاکسیدانهای قوی که برای خنثی‌سازی بدن از هوای آلوده و کمک به وضعیت قلب و عروق بسیار کارایی دارد. رنگ قهوهای دانههای قهوه نشانه وجود آنتی‌اکسیدان است، به همین دلیل قهوه را به عنوان نوشیدنی فراسودمند نامگذاری میکنند.»
کافئین، ماده دیگر قهوه است که ضرورت مصرف آن را دوچندان می‌کند. این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در اینباره توضیح میدهد: «کافئین ماده محرکی است که مغز انسان برای آن گیرنده دارد. وقتی قهوه مصرف میکنیم، گیرندههای مغز، کافئین را دریافت میکنند و همین فرآیند باعث میشود حس انرژی و آرامش بیشتری در سیستم عصبی ایجاد شود.
همچنین نوشیدن قهوه با افزایش ضریب هوشیاری مغز و با تنگتر شدن مردمکهای چشم، سبب بینایی بهتر چشم هم میشود. اما همین انتقال انرژی میتواند سبب افزایش ضربان قلب و خونرسانی بیشتر به عضلات بدن شود. به همین دلیل برخی از مردم با خوردن قهوه میگویند دچار تپش قلب میشوند. این افراد نسبت به کافئین قهوه حساسیت دارند و توصیه میشود کمتر قهوه مصرف کنند.»
قهوه فوری چاق‌کننده است
به گفته این متخصص تغذیه، بر اساس تحقیقات انجام شده، کمتر از ۱۰ درصد مردم دنیا نسبت به کافئین قهوه حساسیت دارند. البته ایرانیها جزو نژادی هستند که حساسیت کمتری نسبت به قهوه نشان میدهند.
برخی قهوه ها جزو پرمصرفهای این نوشیدنی محسوب میشوند که اصطلاحاً به آن «قهوه فوری» میگویند. دکتر نوروزی در مورد این نوع قهوه توضیح میدهد: «پودر قهوه در آب حل نمیشود، حتی اگر به قهوههای عربی یا ترکی نگاه کنید، نهایتاً پودر ته‌نشین میشود. برخی هم از این ته‌نشین شدن قهوه برای شوخی و سرگرمی حتی فال هم میگیرند. حالا همین قهوه برای اینکه در آب حل شود، باید مراحلی را طی کند که در اصطلاح «آبگیری» میگویند.
یعنی قهوه را فریز کرده بعد آبگیری میکنند. این فرآیند سبب تغییراتی در ساختار قهوه میشود که نتیجه آن قهوه فوری است؛ قهوهای که به راحتی بدون نیاز به دم گذاشتن در یک لیوان آب حل میشود. همان طور که از اسمش پیداست، فوری و برای رفع نیاز کردن است به همین دلیل کیفیت پایینی دارد، اما باز هم دارای خواص خوب قهوه مثل آنتیاکسیدانها و کافئین است. آنچه قهوه فوری را بد نشان میدهد، افزودن شیر خشک و شکر به این دسته از قهوه هاست که مصرف مداوم آن باعث چاقی و اضافه وزن میشود. »
مصرف قهوه در ایران و افزایش قیمت جهانی
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره افزایش مصرف قهوه در ایران طی چند سال گذشته میگوید: «واردات قهوه در کشور از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ از چهل هزار تن به بیش از ۱۵۰ هزار تن رسیده که دلیل آن اقبال مردم و افزایش مصرف قهوه در ایران است.
بر اساس گزارش رسمی سازمان فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) قیمت جهانی قهوه حدود ۱۵ درصد رشد پیدا کرده که یکی از دلایل رشد قیمتی، افزایش مصرفش در ایران است. مصرف قهوه خالی یا همراه با شیر حتی اگر طی روز چند فنجان یا لیوان قهوه هم بنوشیم مشکلی برایمان ایجاد نمیکند. حالا اگر افراد با خوردن قهوه دچار کمخوابی میشوند، توصیه میکنیم از ساعت ۶ عصر به بعد قهوه نخورند تا مشکلی در روند خواب پیدا نکنند.
کافئین قهوه دو برابر چای است
دکتر نوروزی با اشاره به اینکه کافئین قهوه دو برابر چای است، میگوید: «در چای هم کافئین وجود دارد، اما میزان این ماده در قهوه خیلی بیشتر است. حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از خوردن این نوشیدنی، کافئین اثراتش را نشان میدهد. بعد از گذشت یک ساعت هم دیگر هیچ اثری بر بدن ندارد. به همین دلیل برای کاهش خواب در طولانی‌مدت نمیتوانیم روی خوردن قهوه حساب کنیم.
بعد از اینکه اثرات کافئین قهوه در بدن از بین برود، خستگی فرد دو برابر خودش را نشان میدهد. قهوه نیاز به خواب را از بین نمیبرد، بلکه به شکلی آن را به تعویق میاندازد. رانندگان به هیچ عنوان نباید با خوردن قهوه به رانندگی طولانی‌مدت ادامه دهند، با این تفکر که هر یک ساعت یک لیوان قهوه میخورند تا مسیر را طی کنند، چرا که منجر به خواب آلودگیهای شدید برای افراد میشود.»
او درباره مصرف قهوه در سنین پایین میگوید: «قهوه به علت کافئین بالایی که دارد، برای بچههای زیر ۱۲ سال توصیه نمیشود. مصرف چای هم باید کمرنگ و فقط صبحها باشد. اینکه بچههای ۹ یا ۱۰ساله را به خوردن چای و قهوه عادت دهیم، بسیار اشتباه است.»
چای معروف ژاپنی همان چای سبز است
از منوی کافه‌های لوکس تهران تا پست‌های اینستاگرامی و ویدیوهای مجازی، ماچا نه‌تنها یک نوشیدنی، بلکه نمادی از سبک زندگی مدرن و سلامت‌محور شده، اما در واقعیت چای ماچا همان چای سبز است که در سایه رشد داده شده است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تبلیغات بلاگرها از خواص این چای ژاپنی میگوید: «گیاه چای به شکل برگ است، با چیدن برگها و فرآیندی که روی آن انجام میشود، انواع چای شکل میگیرد. اگر فرآوری کمتری در برگ چای انجام شود، تبدیل به چای سبز میشود. حالا کشور ژاپن برخی از این برگهای چای را در سایه و با نور کم کشت می‌کند و به همین دلیل رشد کند و با بازدهی کمتری دارد. همین خصیصه سبب شده رنگ سبز خوشرنگی هم داشته باشد. با فرآیندی که روی این نوع برگ چای انجام میشود، پودر نرمی شکل میگیرد که حلال آب است و ژاپنیها آن را «ماچا» مینامند و خواصش همان خواص چای سبز است. »
دکتر نوروزی با بیان اینکه این چای به دلیل کندی رشدی که دارد، گران‌قیمت است، میگوید: «۹۵ درصد چای که به عنوان ماچا در دسترس ماست، چای سبز خودمان است که رنگ خوراکی به آن اضافه میکنند تا سبزتر و شبیه چای ماچا ژاپنی به نظر برسد. اما به طور کلی ماچا به عنوان چای سبز برای سلامتی مفید است و حتی میتوان همراه قهوه هم نوشید.
اگر دیده میشود بلاگرها به یکباره به سمت نوعی از نوشیدنی سوق پیدا میکنند، حتماً نفع اقتصادی برایشان دارد، اما طرف دیگر ماجرا مردمی هستند که به دنبال مزه های جدید و تنوع غذایی میگردند و به نوعی میخواهند برای فراغ از مشکلات کار و دغدغه های روزمره، تجربه جدیدی در خوردن یا نوشیدن کسب کنند. هیچ ایرادی ندارد اما باید بدانند چای ماچا همان چای سبز است.»
منبع: عصر ایران