بینی چگونه طعم غذاها را به مغز منتقل می‌کند؟
مطالعه موسسه کارولینسکا نشان می‌دهد مغز انسان می‌تواند با کمک بینی، بوها را به همان شکل مزه واقعی غذا تجربه کند.
پژوهشگران موسسه کارولینسکا در مطالعه‌ای جدید کشف کرده‌اند که مغز انسان قادر است رایحه‌ها را به‌گونه‌ای رمزگذاری کند که مانند طعم واقعی غذاها درک شوند، به طوری که نقش بینی در تجربه مزه‌ها برجسته‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.
آیا تا به حال فکر کرده‌اید چرا هنگام سرماخوردگی ، غذاها مزه‌ای ندارند؟ یا چرا «آب با وجود نداشتن شکر، گاهی شیرین به نظر می‌رسد؟» دانشمندان مؤسسه «کارولینسکا» در سوئد به تازگی نتیجه گرفته‌اند که مغز انسان می‌تواند با کمک بینی طعم‌ها را تجربه کند.
طعم چگونه ساخته می‌شود؟
طعم چیزی فراتر از حس چشایی است. این فرآیند ترکیبی از سیگنال‌های چشایی و بوهایی است که از دهان به بینی منتقل می‌شوند، یعنی رایحه‌هایی که از پشت دهان به حسگرهای بویایی می‌رسند. قشر چشایی مغز یا همان «اینسولا» این سیگنال‌ها را بسیار سریع‌تر از آنچه تصور می‌شد با هم تلفیق می‌کند و مغز برای ترکیب مزه و بو به سایر بخش‌های بالاتر منتظر نمی‌ماند. در عوض، این فرآیند بلافاصله در یک تجربه واحد ادغام می‌شود.
بر اساس این تحقیق، «اینسولا» به بوهای مرتبط با طعم واکنش نشان می‌دهد، گویی از مزه‌ای واقعی برخوردار است. این یافته‌ها به ما کمک می‌کنند متوجه شویم که چرا گاهی تنها با بو کردن، مانند زمانی که از غذاهای طعم‌دار استفاده می‌کنیم، طعم را تجربه می‌کنیم.
همچنین بخوانید: فناوری جدید مغز را بدون جراحی هدف‌گیری می‌کند
ارتباط طعم و بو: تجربه‌ای هماهنگ
این نتایج نشان می‌دهد چرا طعم و بو به شدت به هم متصلند و چگونه می‌توانند لذت غذا خوردن را افزایش دهند یا حتی ما را به سمت پرخوری غذاهای خاص سوق دهند. محققان دریافته‌اند که بوهایی که به عنوان رایحه‌های «رترونازال» شناخته می‌شوند، قادر به تحریک قشر چشایی مغز به همان شکل مزه‌های واقعی هستند. این بدان معناست که بینی نیز می‌تواند به تنهایی زمینه‌ساز تجربه طعم شود.
روش آزمایش و نتایج شگفت‌انگیز
در این مطالعه، ۲۵ بزرگسال مورد آزمایش قرار گرفتند. این شرکت‌کنندگان ابتدا نحوه تشخیص طعم‌های شیرین و خوش‌طعم از طریق ترکیبی از مزه و بو را یاد گرفتند. سپس در داخل یک دستگاه اسکنر مغزی، یا بوهای بدون طعم یا طعم‌های بدون بو را دریافت کردند. الگوریتم‌هایی که بر اساس پاسخ‌های مغزی به طعم‌های واقعی آموزش داده شده بودند، تنها بر روی بوها آزمایش شدند. نتیجه شگفت‌آور این بود که بوها همان واکنش‌های چشایی را در مغز تقلید کردند.
نتایج نشان داد که بوهای شیرین یا خوش‌طعم، همان الگوهای عصبی را مانند مزه‌های متناظر فعال می‌کنند. قوی‌ترین این واکنش‌ها در ناحیه قدامی «اینسولا» که مرتبط با سیستم بویایی است، مشاهده شد. محققان تأکید کردند که مغز این بوها را به گونه‌ای رمزگذاری می‌کند که با تجربه طعم سازگار باشد.
نقش مغز در تجربه طعم
دکتر جانینا سوبرت، از محققان برجسته این پروژه، اعلام کرد: «نتایج به وضوح نشان می‌دهند که مغز طعم و بو را به صورت جداگانه پردازش نمی‌کند. بلکه این دو حسی در قشر چشایی با هم ترکیب شده و تجربه‌ای مشترک از طعم ایجاد می‌کنند.»
این یافته می‌تواند نحوه ارتباط مغز با ترجیحات غذایی و شکل‌گیری عادات خوردن را توضیح دهد. طعم یک پدیده است که در طی زمان تغییرپذیر باقی می‌ماند و با عوامل مختلف از جمله گرسنگی، حالت‌های ذهنی و تجربیات قبلی سازگار می‌شود.
انعطاف‌پذیری طعم: عاملی برای تغییر
یکی از نکات جالب در این تحقیق این بود که تجربه طعم می‌تواند به طور پویا تغییر کند. طعمی که در یک روز بسیار متمایز به نظر می‌رسد، ممکن است روز دیگر به دلیل پیش‌بینی‌ها یا یادگیری‌های جدید مغز کمرنگ‌تر شود. این انعطاف‌پذیری نشان‌دهنده سیستم تطبیق‌پذیر مغز در پاسخ به تغییرات رژیم غذایی، محیط‌های مختلف و تأثیرات فرهنگی است.
تأثیر رایحه‌ها بر سلامت و انتخاب‌های غذایی
این پژوهش نشان می‌دهد که بو و طعم یکپارچه بوده و مغز می‌تواند از طریق بوها برای تجربه طعم فریب بخورد. این مسئله به ما گوشزد می‌کند که قرار گرفتن در معرض بوهای مواد غذایی در مکان‌هایی نظیر فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و محیط‌های کاری، ممکن است بیش از آنچه تصور شود بر الگوهای رفتاری ما اثرگذار باشد.
به عنوان مثال، رایحه‌ها قادرند مغز را برای انتظار طعم‌های خاص برانگیزانند و همین امر می‌تواند ما را به سمت تصمیم‌گیری‌های خاص غذایی هدایت کند. این تأثیر می‌تواند در طولانی‌مدت، تغییرات قابل توجهی بر عادات تغذیه، الگوی غذایی و سلامت کلی داشته باشد.
جمع‌بندی
این نتایج که در مجله «ارتباطات طبیعت» (Nature Communications) منتشر شده‌اند، نشان می‌دهند که دنیای حسی ما، رفتار ما را حتی قبل از تصمیم‌گیری آگاهانه هدایت می‌کند. درک بهتر از این فرایندها می‌تواند به ما کمک کند تا انتخاب‌های آگاهانه‌تری در زندگی روزمره خود داشته باشیم.
منبع: رکنا
