دختر ۱۸ ساله‌ای با گنجینه‌ای از طلا و قدرت: ردپای زنان قدرتمند در تاریخ ایران باستان

تحریریه حرف مرد: علی شاهرخ- باستان‌شناسان یک مقبره خارق‌العاده از عصر برنز حاوی ۳۴ شی تزئینی را در تپه چلو واقع در شمال شرق ایران کشف کرده‌اند که پرده از تمدن پیشرفته خراسان بزرگ (Greater Khorasan Civilization) که روزگاری بر راه‌های تجاری مهم آسیای مرکزی تسلط داشت برمی‌دارد.

شخص مدفون در این آرامگاه یک زن جوان نهایتا ۱۸ ساله است و این مقبره، غنی‌ترین گور یافت‌شده در این محوطه باستان‌شناسی مهم محسوب می‌شود.

گور شماره ۱۲: سکوت هزاران ساله یک زن نخبه را شکست

بر اساس پژوهشی که اخیرا در مجله موسسه بریتانیایی مطالعات ایرانی (Journal of the British Institute of Persian Studies) منتشر شده، این آرامگاه که با نام گور شماره ۱۲ مشخص شده، مجموعه‌ای استثنایی از آثار ساخته‌شده از طلا، عاج، لاجورد (lapis lazuli)، کلریت (chlorite) و برنز را در خود جای داده بود.

از میان جالب‌ترین یافته‌ها می‌توان به ظروف آرایشی منقوش، یک سوزن برنزی به شکل دست که یک گل رز (rosette) را نگه داشته و یک مهر با نقوش نمادین اشاره کرد که نشان می‌دهد این زن جوان احتمالا نقش مهمی در تجارت یا امور اداری جامعه خود ایفا می‌کرده است.

نماد زنان نخبه در تمدن خراسان بزرگ

این تدفین مطابق با آیین سنتی چلو انجام شده بود، جسد در حالت چمباتمه به پهلوی راست قرار داده شده بود، دست‌ها نزدیک صورت و جهت‌گیری به سمت جنوب شرق بود. ظروف سفالی به دقت پشت کمر، بالای سر و زیر پاهای اسکلت چیده شده بودند که نشان‌دهنده آیین‌های پیچیده این تمدن باستانی است.

به گزارش Heritage Daily، تمدن خراسان بزرگ در اواخر هزاره سوم پیش از میلاد ظهور کرد و در منطقه وسیعی شامل ترکمنستان، شمال افغانستان و شمال شرق ایران گسترش یافت. کشف تپه چلو، گسترش جغرافیایی چشمگیر این فرهنگ تاثیرگذار عصر برنز را برجسته می‌کند که با تمدن‌های بزرگ میان‌رودان (Mesopotamia) و دره سند (Indus Valley) رقابت می‌کرد.

لاجورد، عاج و طلا: ثروتی که فقط به مردان تعلق نداشت

مواد متنوع یافت‌شده در این گور، شواهد محکمی از ارتباطات تجاری فراتر از فلات ایران ارائه می‌دهد. وجود لاجورد که عمدتا از افغانستان استخراج می‌شود، همراه با عاج و دیگر مواد خارجی، نشان می‌دهد که مردم تپه چلو در شبکه‌های تجاری پیچیده‌ای که هزاران مایل گسترده بوده‌اند، مشارکت داشته‌اند.

این مسیرهای تجاری، منطقه خراسان بزرگ را به تمدن‌های دوردست میان‌رودان، خلیج فارس و حتی دره سند متصل می‌کرد. تنوع و کیفیت اشیا دفن‌شده حاکی از آن است که این زن جوان به طبقه اجتماعی نخبه‌ای تعلق داشته که به کالاهای لوکس از سراسر جهان باستان دسترسی داشته است.

اهمیت باستان‌شناسی و تحقیقات جاری

کاوش در تپه چلو توسط یک تیم مشترک ایرانی-ایتالیایی به سرپرستی علی وحدتی انجام شده است. در طول چهار فصل کاوش، باستان‌شناسان 38 گور در این محوطه شناسایی کرده‌اند که بسیاری از آن‌ها در گروه‌های خانوادگی قرار گرفته‌اند. در حالی که فرسایش برخی از گورها را آشکار کرده بود، گور شماره ۱۲ به طرز قابل‌توجهی سالم باقی مانده و بینش بی‌سابقه‌ای از آیین‌های تدفین و سازمان‌دهی اجتماعی عصر برنز ارائه می‌دهد.

این کشف، درک جدیدی از تاریخ جامعه محلی تپه چلو و همچنین میراث فرهنگی گسترده‌تر تمدن خراسان بزرگ به دست می‌دهد. هنر پیشرفته ساخت اشیا دفن‌شده و آیین‌های پیچیده تدفین نشان می‌دهد که این تمدن، جامعه‌ای بسیار توسعه‌یافته با مهارت‌های پیشرفته متالورژی و ارتباطات فرهنگی گسترده بوده است.

منبع: ancient-origins