در صورت وقوع نشت هسته ای چه کنیم؟

تحریریه حرف مرد: علی شاهرخ- گرچه حوادث رادیواکتیوی نسبتا نادر محسوب می‌شوند، آگاهی از نحوه صحیح مقابله با آن‌ها و اقدامات ضروری در زمان مواجهه با نشت هسته‌ای، می‌تواند جان بسیاری از افراد را نجات دهد.

مقامات رسمی در سراسر دنیا بر یک اصل سه مرحله‌ای و ساده در زمان وقوع خطرات هسته‌ای تاکید می‌کنند که می‌گوید: «داخل بروید، داخل بمانید و منتظر اخبار و اطلاع‌رسانی‌های رسمی باشید.»

مهمترین اقدامات در زمان نشت هسته ای

آژانس سلامت و امنیت بریتانیا، مراحل سه‌گانه مواجهه با خطرات رادیواکتیوی را به قرار زیر تشریح کرده است:

داخل بروید

مهمترین مرحله و اولین گام در مواجهه با خطر نشت مواد رادیواکتیوی، پناه گرفتن در یک ساختمان امن و محکم (ترجیحا آجری یا بتنی) است. زیرزمین یا طبقات میانی ساختمان که از دیوارها و سقف دور هستند، امن‌ترین نقاط محسوب می‌شوند.

توجه کنید که پناه گرفتن در خودرو یا چادرهای مسافرتی نمی‌تواند سلامتی شما را در برابر تشعشعات هسته‌ای تضمین کند. اگر در خودرو هستید سعی کنید سریعا خود را به یک ساختمان مناسب برساند.

در نهایت و در زمانی که در منزل، زیرزمین یا هر ساختمان دیگری مستقر شدید، به سرعت تمام درب‌ها، پنجره‌ها، دریچه‌های ورودی هوا، کانال‌های کولر و هر منفظ دیگری را مسدود کنید. همچنین باید سیستم‌های تهویه هوا مانند کولر و یا فن‌هایی که باعث ورود هوای خارج از ساختمان به داخل می‌شوند را نیز خاموش کنید. این اقدامات با هدف جلوگیری از ورود ذرات رادیواکتیوی به محل استقرار شما ضروری است.

داخل بمانید

توجه کنید که گرچه معمولا در حوادث هسته‌ای، با گذر زمان، به تدریج از سطح تشعشعات کاسته می‌شود، شما باید حداقل تا ۲۴ ساعت در پناهگاه خود بمانید و از آن خارج نشوید. بهتر است در این مورد به اخبار رسمی و اظهارات مقامات اکتفا کنید و تا هر زمان که مقامات اعلام می‌کنند داخل پناهگاه باشید.

اگر به هر دلیلی، در زمان وقوع سانحه هسته‌ای، از اعضای خانواده خود جدا شده‌اید، به هیچ وجه برای آوردن آن‌ها به منزل از خانه خارج نشوید. برای مثال اگر فرزندان شما مدرسه هستند، مطمئن باشید که نهادهای عمومی و دولتی مانند مدارس و بیمارستان‌ها، دستورالعمل‌های خاص خود را برای پناه دادن به افراد در شرایط اضطراری اجرا می‌کنند. در این شرایط خروج شما از منزل هیچ کمکی به کسی نمی‌کند.

در نهایت، برای هر نوع خروج از منزل، منتظر اخبار و اطلاعیه‌های رسمی باشید که دستورالعمل‌های مربوطه را اعلام می‌کنند.

گوش به زنگ باشید

برای کسب اطلاعات و اخبار از وضعیت منطقه، جزئیات سانحه و دستورالعمل‌های مربوطه، صرفا اطلاعات را از رادیو، تلویزیون، یا نهادهای خبری و معتبر فعال در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی کسب کنید.

البته در شرایط اضطراری، ممکن است خطوط اینترنت یا حتی سیگنال‌های ماهواره‌ای تلویزیونی دچار اختلال شوند، پس بهترین وسیله برای کسب اطلاعات، استفاده از رادیو است. همچنین با توجه به احتمال قطع برق، بهتر است رادیویی باطری‌خور با تعدادی باتری باکیفیت برای روز مبادا تهیه کنید.

گفتنی است که معمولا در شرایط نشت شدید هسته‌ای یا حملات هسته‌ای، خطوط تلفن نیز شدیدا دچار اختلال می‌شوند و بعید است بتوانید با کسی تلفنی صحبت کنید.

اقدامات بهداشتی ضروری پس از ورود به پناهگاه

در درجه اول و بعد از ورود به پناهگاه، در صورتی که در زمان وقوع حادثه در فضای باز بوده‌اید، باید اقداماتی را انجام دهید. در گام نخست باید لباس‌های بیرونی خود را درآورده و آن‌ها در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید. این کار به تنهایی می‌تواند تا ۹۰ درصد، ذرات رادیواکتیو را از بدن شما دور کند.

بعد از این، باید با آب گرم و صابون دوش بگیرید. موها، صورت و دست‌های خود را با حساسیت بیشتری بشویید اما به طور کلی بدن خود را بشویید. فراموش نکنید که هرگز در این دوران از نر‌‌م‌کننده مو استفاده نکنید چراکه باعث چسبیدن ذرات رادیواکتیو به موهای شما می‌شود. بعد از استحمام، لباس‌هایی تمیز بپوشید که مطمئن هستید از ذرات رادیواکتیوی دور بوده‌اند.

برخی نکات مهم دیگر در شرایط بحرانی:

مصرف قرص‌های ید پایدار (فقط در موارد خاص): این قرص‌ها گرچه داروی عمومی ضد تشعشع محسوب نمی‌شوند، اما قادرند از غده تیروئید در برابر ید رادیواکتیوی که می‌تواند در حوادث هسته‌ای از نیروگاه‌ها آزاد شود، محافظت کنند. البته به هیچ وجه این قرص‌ها را خودسرانه مصرف نکنید و فقط در صورت دستور و توصیه مقامات بهداشتی این کار را انجام دهید.

مصرف آب و غذای سالم: نیازی نیست که نگران سلامت آب لوله‌کشی شده شهری باشید. معمولا در حوادث هسته‌ای اتفاقی برای آب لوله‌کشی شده نمی‌افتد. همچنین مواد غذایی که در یخچال یا کابینت‌های دربسته بوده‌اند، ایمن و قابل استفاده هستند.

مراقبت از حیوانات خانگی: در مورد حیوانات خانگی، در همان لحظات اولیه حادثه باید آن‌ها را با خود به داخل خانه یا پناهگاه برده، با آب و صابون کافی بشویید و اجازه خروج مجدد از منزل را به آن‌ها ندهید.

آمادگی پیشینی برای حوادث هسته‌ای

آمادگی قبل از حادثه می‌تواند نقش مهمی در مدیریت موثر بحران‌ها داشته باشد. توجه به نکات زیر از جمله مواردی است که در این مورد به شما کمک می‌کند:

تهیه کیت اضطراری

اگر شرایط منطقه شما به شکلی است که قبل از وقوع حادثه هسته‌ای، احتمال وقوع آن مطرح شده، می‌توانید با تهیه یک کیت اضطراری تا حد زیادی برای این حادثه آماده باشید. کیت اضطراری شامل آب و غذای بسته‌بندی (غذای فاسدنشدنی) شده به ازای هر نفر از اعضای خانواده برای سه روز، رادیوی باتری‌خور یا دستی، چراغ‌قوه و باتری اضافه، کیت کمک‌های اولیه درمانی، داروهای ضروری، یک دست لباس تمیز برای همه اعضای خانواده و کیسه زباله‌های محکم است.

داشتن یک برنامه خانوادگی مشترک برای شرایط بحرانی

می‌توانید برای شرایط وقوع حوادث بحرانی، برای خود و اعضای خانواده، یک برنامه مشترک تهیه کنید. این برنامه می‌تواند شامل تعیین محل ملاقات یا نحوه رسیدن به آن باشد که جزئیات آن باید به قرار زیر باشد:

تعیین حداقل دو محل ملاقات اضطراری: می‌توانید برای شرایط بحرانی، ۲ محل ملاقات ضروری تعیین کنید. ترجیحا یکی در نزدیکی خانه و دیگری خارج از منطقه و محل سکونت خود که اگر نتوانستید به خانه بازگردید آن‌جا با اعضای خانواده ملاقات کنید.

انتخاب یک رابط در خارج از استان: می‌توانید یک دوست یا یکی از اقوام را به عنوان رابط کل اعضای خانواده انتخاب کنید که همه افراد خانواده بتونند در شرایط بحرانی وضعیت خود را به او اطلاع دهند. دلیل این موضوع این است که بعضا در شرایط بحرانی، تماس با مناطق خارج از بحران ساده‌تر است.

آگاهی از برنامه‌های اضطراری محل کار یا تحصیل: نکته دیگر، آگاهی همه اعضای خانواده از برنامه‌های وضعیت اضطراری مدرسه، محل کار و مراکز نگهداری کودکان یا سالمندان است. آگاهی از این برنامه‌ها باعث می‌شود که یک آگاهی حداقلی از وضعیت اعضای خانواده در شرایط قطع ارتباطات داشته باشید.

پیش‌بینی روش‌های مختلف و متعدد برای دریافت هشدارهای رسمی

یکی دیگر از اقدامات پیشینی برای آمادگی قبل از حوادث رادیواکتیوی، دسترسی به راه‌های گوناگون خبرگیری است. به یک منبع اطلاعاتی صرف اکتفا نکنید و مطمئن شوید که می‌توانید هشدارهای رسمی را از چند روش دریافت کنید.

باورهای غلط درباره شرایط نشت رادیواکتیو

باورها و اطلاعات غلط می‌توانند در شرایط بحرانی از هرچیزی خطرناک‌تر باشند. در ادامه برخی از باورهای غلط مربوطه را بررسی می‌کنیم.

الف) در شرایط نشت هسته ای هیچ کاری نمی‌توان کرد و همه چیز از دست رفته است

این باوری کاملا نادرست است. همان‌طور که در طول این مطلب گفتیم، شما با انجام برخی اقدامات ساده و موثر می‌توانید به خوبی از جان خود و عزیزان‌تان حفاظت کنید. اصل کلیدی داخل بروید، داخل بمانید و گوش به زنگ باشید را فراموش نکنید. همین یک مورد می‌تواند تا حد زیادی شما را از خطر تشعشعات دور کند.

ب) کوچکترین مقدار تشعشعات هسته‌ای نیز خطرناک و آسیب‌رسان است

این نیز باور بسیار غلطی است. اگر اینطور بود، ما هر روز در معرض مقادیر زیادی تشعشعات پس‌زمینه یا تشعشعات طبیعی هستیم که مطابق این ادعا باید به ما صدمه برسانند. در حالی است که این تشعشعات که به طور طبیعی و از منابعی مانند خورشید یا زمین به بدن ما می‌رسند، کاملا بی‌ضرر هستند. در واقع، قرار گرفتن در معرض دوزهای بالا در کوتاه مدت است که می‌تواند جان شما را به خطر بیندازد نه دوزهای پایین حتی در بلندمدت.

پ) پزشکان و پرستارانی که افراد آلوده به تشعشعات را درمان می‌کنند، جان خود را به خطر می‌اندازند

این نیز باور نادرست دیگری است. کادر درمان معمولا برای چنین شرایطی به خوبی آموزش دیده‌اند و از انواع روش‌ها و تجهیزات حفاظتی برای جلوگیری از آلوده‌شدن خود در برابر تشعشعات استفاده می‌کنند. در نتیجه این موضوع، عموما خطر انتقال آلودگی از بیمار به کادر درمان بسیار پایین است.

منبع: دیجیاتو