پدیده رزباد: چگونه گذشته بر خوشبختی ما در آینده تأثیر می‌گذارد؟

فیلم کلاسیک “همشهری کین” اثر اورسن ولز، نه تنها یک شاهکار سینمایی است، بلکه داستانی عمیق درباره معنا، هدف و خوشبختی در زندگی ارائه می‌دهد. چارلز فاستر کین، شخصیت اصلی فیلم، یک تاجر قدرتمند و ثروتمند است که در پایان زندگی خود، تنها و ناراضی در عمارت مجللش می‌میرد. آخرین کلمه او، “رزباد“، به عنوان یک معما، کلید درک داستان اوست. این کلمه در واقع نام سورتمه‌ای است که کین در کودکی داشت و نمادی از معصومیت و ارتباطات واقعی او قبل از جدا شدن از خانواده‌اش است.

پدیده رزباد، مفهومی است که از این فیلم الهام گرفته شده و نشان می‌دهد چگونه آسیب‌های کودکی و برداشتهایی که درباره خاطرات خود داریم، بر معنا، هدف و خوشبختی ما در زندگی تأثیر می‌گذارند. معنا، داستانی است که درباره گذشته خود می‌گوییم، در حالی که هدف، مربوط به اقداماتی است که برای دستیابی به یک آیندۀ خاص انجام می‌دهیم.

برای کین، آسیب کودکی‌اش—که در از دست دادن خانواده و سورتمه محبوبش نمایان شده بود—به معنای زندگی او تبدیل شد. او به خودش گفت که یک فقدان بزرگ و یک آسیب بزرگ هویت او را شکل داده‌اند. این داستان او را به سمت موفقیت‌های بزرگ سوق داد، اما هرگز نتوانست خوشبختی واقعی را تجربه کند.

چالش معنا

زندگی کین نشان می‌دهد که وقتی داستانی که درباره گذشته خود می‌گوییم ریشه در آسیب‌هایمان دارد—چه این آسیب از دست دادن باشد، چه طرد شدن و چه ترس از ناکافی بودن—آنگاه برداشت ما از آن خاطره می‌تواند معنای زندگی ما را تحریف کند. و وقتی این معنا را به آینده منتقل می‌کنیم، اغلب به سمت اهدافی حرکت می‌کنیم که اصلاً هدفشان نه رضایت، که ثابت کردن خودمان است.

کین، با وجود دستاوردهای چشمگیرش، هرگز احساس رضایت نمی‌کرد. او دائماً به دنبال قدرت، کنترل و نفوذ بیشتر بود، اما این تلاش‌ها هرگز نتوانستند خلأ درون او را پر کنند. او همچنان در روایتی که درباره خودش باور کرده بود، گرفتار مانده بود.

همچنین بخوانید: مه مغزی چیست؟ علل، تأثیرات و راهکارهای مقابله با آن

راه‌حل: بازنویسی داستان گذشته

راه‌حل این چالش، بازنویسی روایتی است که درباره گذشته خود می‌گوییم. ما باید بپذیریم که آسیب‌هایی که تجربه کرده‌ایم تقصیر ما نبوده‌اند و ما را تعریف نمی‌کنند. ما افرادی خوب بودیم که در موقعیت‌های بد قرار گرفتیم و دیگر نیازی نیست ارزش خود را با دستاوردهای بیرونی اثبات کنیم.

برای چارلز فاستر کین، بهبودی به معنای پذیرش این موضوع بود که از دست دادن کودکی و خانواده‌اش تقصیر او نبوده. او نیازی نداشت که برای اثبات ارزش خود، یک امپراتوری بسازد. در عوض، او می‌توانست گذشته خود را بازنویسی کند و بپذیرد که همیشه به اندازه کافی خوب بوده است.

پدیده رزباد تنها به شخصیت‌های داستانی مانند کین محدود نمی‌شود. این پدیده در زندگی واقعی نیز وجود دارد و در فرهنگ عامه نیز بازتاب می‌یابد. بسیاری از افراد موفق، با وجود دستاوردهای بزرگ، همچنان احساس ناراحتی و تنهایی می‌کنند. به عنوان مثال، بسیاری از سلبریتی‌ها، میلیاردرها و مدیران اجرایی که به نظر می‌رسد همه چیز دارند، اغلب ناراضی‌اند و به دنبال چیزی عمیق‌تر می‌گردند.

برخی اوقات کلید خوشبختی واقعی، در پذیرش گذشته و بازنویسی روایت‌هایی است که درباره خود می‌گوییم. این به ما کمک می‌کند تا بفهمیم که ارزش ما به دستاوردهای بیرونی وابسته نیست، بلکه به این بستگی دارد که چه کسی هستیم و خود را چطور می‌شناسیم.

منبع: Psychology Today