چرخش‌های شیری و نادر در دریاچه وان ترکیه؛ جلوه‌ای خیره‌کننده از طبیعت
چرخش‌های شیری‌رنگ در دریاچه وان ترکیه، بزرگ‌ترین دریاچه سودا جهان، توجه جهانیان را به خود جلب کرده است. این پدیده خیره‌کننده ناشی از لوب‌های کدورت و مواد معلق در آب است، نه شکوفایی جلبکی.
عکس خیره‌کننده‌ای که در سال ۲۰۱۶ توسط کیت رابینز، فضانورد ناسا، به ثبت رسیده است، چرخش‌های شیری‌رنگ را در آب دریاچه وان در ترکیه، بزرگ‌ترین «دریاچه سودا» روی زمین، نشان می‌دهد.
به‌گزارش لایوساینس، دریاچه وان در شرق ترکیه، با چرخش‌های شیری‌رنگ نادرش توجه جهانیان را جلب کرده است. سطح آب به رنگ‌های سفید و شیری درمی‌آید و اشکال عجیبی در آن ایجاد می‌شود که شبیه به پدیده‌های طبیعی رایج نیستند. این چرخش‌های عجیب ابری در آب، تجربه‌ی دیداری نادری را برای هر بیننده‌ای رقم می‌زنند.
دریاچه وان با سطحی حدود ۳۱۰۰ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی ترکیه محسوب می‌شود و از نظر مساحت، کوچک‌تر از دریاچه ارومیه در زمان پرآبی است. اما دریاچه وان با عمق متوسط ۱۷۰ متر، بسیار عمیق‌تر از دریاچه ارومیه است. پی‌اچ دریاچه وان حدود ۱۰، یعنی بسیار قلیایی است. به همین دلیل، به‌عنوان دریاچه سودا شناخته می‌شود.
همچنین بخوانید: «روبوبال»؛ ربات کروی ناسا که در ماه و مریخ گیر نمی‌کند
ماده شیری‌رنگ در دریاچه عمدتاً از کلسیم کربنات تشکیل شده است
تصویر فوق، نشان می‌دهد که بخش اطراف شهر ارجیش، واقع در کرانه شمالی دریاچه، محل شکل‌گیری چرخش‌های نادر شیری است. اشکال موجود در آب شباهت بسیاری به پدیده‌ای دارند که هنگام شکوفایی جلبکی رخ می‌دهد، زمانی که پلانکتون‌ها به سرعت تکثیر شده و در جریان‌های بادی گرفتار می‌شوند. بااین‌حال، علت این چرخش‌ها جلبک نیست.
به‌نقل از رصدخانه زمین ناسا، ماده شیری‌رنگ در دریاچه، عمدتاً از کلسیم کربنات تشکیل شده و مقادیر اندکی از مواد آلی باقی‌مانده از حیوانات زنده و مرده نیز در آن وجود دارد. چرخش‌های شیری به‌عنوان «لوب‌های کدورت» شناخته می‌شوند، ابرهایی از مواد معلق در آب که در نتیجه‌ی اختلالات طبیعی یا انسانی در کف دریاچه به وجود می‌آیند. کم‌عمق بودن این بخش از دریاچه، موجب مشاهده بیشتر این لوب‌ها می‌شود، در حالی که بیشینه عمق دریاچه حدود ۴۵۰ متر است.
دریاچه وان یکی از بالاترین غلظت‌های «میکروبیالیت» در جهان را دارد؛ مجموعه‌ای از ساختارهای آلی رسوبی آزاد شناور که میکروب‌ها با به‌دام‌انداختن و رسوب‌دادن مواد معدنی، آن‌ها را شکل می‌دهند. تولید میکروبیالیت‌ها در بهار و پاییز به اوج می‌رسد، زمانی که جمعیت میکروبی افزایش می‌یابد. با این‌حال، چرخش‌های موجود ناشی از میکروبیالیت نیز نیستند.
غلظت بالای نمک‌های کربناتی، سطح پی‌اچ دریاچه را بسیار بالا نگه داشته است. تجمع نمک‌ها در طول زمان به دلیل ماهیت درون‌ریز دریاچه و فقدان خروجی ایجاد شده و تبخیر آب، غلظت نمک‌ها را افزایش داده است. به دلیل میزان بالای نمک، آب دریاچه به ندرت یخ می‌زند، حتی زمانی که دما در زمستان به زیر صفر درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
سطح آب دریاچه طی ۶۰۰ هزار سال گذشته تغییرات چشمگیری داشته است، زیرا تغییرات اقلیمی میزان ورود و تبخیر آب را تحت تأثیر قرار داده‌اند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ نشان داد که عمق دریاچه طی این مدت تا حدود ۶۰۰ متر نوسان داشته است.
چرخش‌های بزرگ شیری‌رنگ در تصویر فوق، ناشی از شکوفایی جلبکی نیستند، اما غلظت‌های کوچکی از فیتوپلانکتون‌ها در خط ساحلی ارجیش و در دریاچه کوچک‌تری که در بالای تصویر دیده می‌شود، تجمع یافته‌اند.
منبع: زومیت
