ارائه دروس کدنویسی و امنیت سایبری در کتاب های درسی ایران
سند تازه، آموزش‌وپرورش را مکلف می‌کند ظرف یک‌سال محتوای درسی را بازنویسی و «سواد فضای مجازی» و مهارت‌های دیجیتال را از دبستان تا هنرستان اجباری کند.
پیش‌نویس «سند تأمین نیروی انسانی و ساماندهی بازار کار فضای مجازی» می‌گوید ظرف یک سال، آموزش‌وپرورش باید سرفصل‌های پایه و متوسطه را بازنویسی کند؛ با محوریت مهارت‌های رقومی (دیجیتالی)، امنیت سایبری، داده‌کاوی و برنامه‌نویسی.
همچنین، بر اساس این پیش‌نویس هنرستان‌ها موظف‌اند رشته‌های مرتبط را توسعه دهند و «آزمایشگاه‌های خلاقیت و کارگاه‌های پروژه‌محور» در مدارس شکل بگیرد؛ تغییری که اگر اجرایی شود، می‌تواند نسل زد در ایران را با نیاز واقعی بازار دیجیتال پیوند دهد.
ورود رسمی سواد فضای مجازی به کلاس درس
در بخشی از سند تأمین نیروی انسانی و ساماندهی بازار کار فضای مجازی با صراحت تأکید شده است که بازنگری محتوای درسی دوره ابتدایی و متوسطه با محوریت «سواد فضای مجازی» و «مهارت‌های رقومی» باید ظرف ۱۲ ماه انجام شود
در ادامه نیز آمده است که محتوای جدید شامل آموزش‌های پایه در حوزه امنیت سایبری، مقدمات داده‌کاوی و آشنایی با زبان‌های برنامه‌نویسی خواهد بود. در نهایت، اعلام شده هنرستان‌ها باید رشته‌های متنوع مرتبط با فناوری اطلاعات ایجاد کرده و گسترش دهند و همچنین، لازم است مسیر تحصیلی مشخصی برای مهارت‌های مورد نیاز بازار فراهم کنند.
این تغییر می‌تواند نقطه عطفی در نظام آموزشی کشور باشد؛ چراکه برای نخستین بار «سواد فضای مجازی» به‌عنوان مهارت ضروری و نه یک مهارت انتخابی به آموزش عمومی وارد می‌شود.
مدرسه؛ کارگاه خلاقیت، نه فقط کلاس تئوری
این پیش‌نویس فراتر از بازنگری سرفصل‌ها می‌رود. وزارت آموزش‌وپرورش موظف شده کارگاه‌های پروژه‌محور و آزمایشگاه‌های خلاقیت را در مدارس توسعه دهد. هدف این موضوع نیز به‌روشنی اعلام شده است: به‌جای آموزش تئوریک و حفظی، دانش‌آموزان با پروژه‌های واقعیِ فناوری آشنا شوند، تجربه کار تیمی داشته باشند و مهارت عملی بیاموزند.
به نظر می‌رسد این بند پاسخی است به انتقاد دیرینه فعالان بازار فناوری که می‌گویند خروجی مدارس و دانشگاه‌های ایران «کارمندمحور» است، نه «خلاقیت‌محور».
چرا این تغییرات حیاتی است؟
یکی از مسائلی که اعمال این تغییرات را ضروری می‌کند این است که بازار کار دیجیتال به‌سرعت دگرگون می‌شود؛ این سند می‌گوید دولت باید فهرست سالانه مشاغل در معرض جایگزینی با هوش مصنوعی را منتشر کند. اگر آموزش عمومی همگام نشود، نسل جدید در آستانه بیکاری مهارتی قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد آموزش مهارت‌های کدنویسی و داده‌کاوی از مقاطع ابتدایی، توان رقابت نسل جدید را در بازار کار بالا می‌برد. نهادی مثل OECD نیز توصیه کرده است که «مهارت‌های دیجیتال باید در متن آموزش عمومی جای گیرد، نه در حاشیه آن.»
از سوی دیگر، در ایران فشار بخش خصوصی برای جذب نیروهای آماده بازار باعث شده شرکت‌ها به سراغ آموزش‌های مستقل و آکادمی‌های داخلی بروند. ورود رسمی این آموزش‌ها به مدرسه، شکاف میان «نیاز بازار» و «نظام آموزشی» را پر می‌کند.
با این حال، پرسش اینجاست که آیا آموزش‌وپرورش زیرساخت، معلم متخصص و منابع لازم برای چنین تغییر بزرگی را دارد؟ آیا خطر «کلاس‌های نمایشی» وجود ندارد —جایی که مهارت دیجیتال روی کاغذ اضافه شود اما در عمل به خاطر موارد مختلف، از جمله نبود بودجه و سخت‌افزار کافی برای دانش آموزان، به خروجی شایسته نرسد؟
این نکته هم مبهم است که چگونه باید تعادل میان «سواد پایه» (خواندن، نوشتن، ریاضی) و «مهارت دیجیتال» حفظ شود تا کیفیت آموزشی دچار افراط و تفریط نشود؟
اگر این پیش‌نویس به اجرا برسد، «سواد فضای مجازی» برای نخستین بار به کتاب درسی رسمی دانش‌آموزان ایرانی وارد می‌شود. در هر حال نمی‌توان کتمان کرد که آینده بازار کار به مهارت‌های دیجیتال گره خورده و این سند به‌درستی می‌خواهد زنجیه آموزش از دبستان تا دانشگاه را بازطراحی کند.
البته تضمین موفقیت این پیش‌نویس در گرو سرمایه‌گذاری روی معلمان متخصص، تجهیزات واقعی، و بازنگری مستمر محتواست؛ در غیر این صورت، خطر آن وجود دارد که این تغییر بزرگ، فقط به یک عنوان درسی جدید محدود بماند.
پیش‌نویس «سند تأمین نیروی انسانی و ساماندهی بازار کار فضای مجازی» در این لینک قابل دسترس است. گفتنی‌ست که این پیش‌نویس برای نظرخواهی متخصصین منتشر شده است.
منبع: زومیت
