جهش ایران در فناوری‌های لیزری و اپتیکی
نوآوری‌های یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی در زمینه لیزر و اپتیک، چشم‌اندازی نو برای صنعت، پزشکی و فناوری‌های کوانتومی رقم می‌زند.
فناوری‌های اپتیکی و لیزری یکی از شاخه‌های پرشتاب و تحول‌آفرین در دنیای علم و صنعت به شمار می‌روند که در سال‌های اخیر با پیشرفتهای قابل توجهی همراه بوده‌است. این فناوری‌ها نه‌تنها در صنایع نظامی و پزشکی کاربردهای گسترده‌ای یافته‌اند، بلکه در حوزه‌هایی همچون ارتباطات، سنجش از راه دور، تولید انرژی، و حتی هنرهای بصری نیز تأثیرگذار بوده‌اند.
یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های لیزری، لیزرهای فمتوثانیه هستند که پالس‌هایی فوق‌العاده کوتاه و پرانرژی تولید می‌کنند، این لیزرها امکان تصویربرداری و انجام آزمایش‌های بسیار سریع را فراهم می‌آورند و در پزشکی، به‌ویژه جراحی‌های چشم و درمان سرطان، تحولی شگرف ایجاد کرده‌اند، همچنین در علم مواد این لیزرها برای برش و حکاکی بسیار دقیق بدون آسیب حرارتی به اطراف ماده کاربرد دارند.
فتونیک کوانتومی یکی از زمینه‌های جدید و بسیار پرهیجان در اپتیک است که بر پایه خواص کوانتومی فوتون‌ها بنا شده است، این فناوری امکان ساخت کامپیوترهای کوانتومی با سرعت فوق‌العاده بالا را فراهم می‌کند و در زمینه ارتباطات کوانتومی، امنیت داده‌ها را به سطحی بی‌سابقه می‌رساند، بتازگی پژوهشگران توانسته‌اند منابع فوتونی تک‌فوتون بسیار پایدار و قابل اطمینانی بسازند که نقطه عطفی در این حوزه محسوب می‌شود.
همچنین بخوانید: کاربردی غیرمعمول برای گوشی‌های هوشمند قدیمی
شبکه‌های ارتباطی مبتنی بر فناوری‌های اپتیکی به شدت در حال توسعه‌اند، فیبرهای نوری با پهنای باند بالا و کمترین اتلاف سیگنال، ستون فقرات اینترنت جهانی را تشکیل می‌دهند. بتازگی پیشرفت‌هایی در استفاده از فناوری‌های چندحالته (Mode Division Multiplexing) و چندهسته‌ای در فیبرهای نوری صورت گرفته که امکان انتقال داده‌ها با سرعت‌های چندین ترابیت بر ثانیه را فراهم کرده است. این فناوری‌ها زیرساخت‌های ارتباطی را برای عصر اینترنت اشیا، شهرهای هوشمند و فناوری ۵G و ۶G آماده می‌کنند.
اپتیک غیرخطی شاخه‌ای از اپتیک است که در آن پاسخ مواد به نور به صورت غیرخطی است و این امکان را می‌دهد که نور با ویژگی‌های جدیدی تولید شود. از جمله دستاوردهای اخیر در این زمینه، ساخت منابع نور با طول موج‌های غیرمعمول و پرقدرت است که در تصویربرداری زیستی و سنجش‌های حساس کاربرد دارند، همچنین فناوری‌های اپتیکی غیرخطی در توسعه سیستم‌های لیزری با قابلیت تنظیم طول موج در زمان واقعی نقش مهمی ایفا می‌کنند.
لیزرهای دیود، که در حال حاضر در بسیاری از دستگاه‌های روزمره همچون تلفن‌های هوشمند و حسگرهای خودروها به کار می‌روند، به سرعت در حال پیشرفت هستند. نسل جدید این لیزرها با کارایی انرژی بالاتر و طول عمر بیشتر، امکان استفاده در صنایع پیشرفته‌تر از جمله لیدار (LiDAR) برای خودروهای خودران و حسگرهای زیستی را فراهم کرده‌اند، به طور خاص، فناوری لیدار با استفاده از لیزرهای دیود به خودروها کمک می‌کند تا محیط اطراف خود را به صورت دقیق و سه‌بعدی شناسایی کنند.
طیف نور سبز و آبی در لیزرها برای کاربردهای متنوعی مثل تصویربرداری پزشکی، نمایشگرهای پیشرفته و فناوری‌های ذخیره‌سازی داده‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. تولید لیزرهای با بازده بالا در این طول موج‌ها یکی از چالش‌های بزرگ محسوب می‌شد که بتازگی با پیشرفت در مواد نیمه‌هادی و تکنیک‌های ساخت لیزر حل شده است، این پیشرفت‌ها سبب شده‌اند که نمایشگرهای با کیفیت بالاتر و انرژی کمتر تولید شوند و در عین حال، کارایی تجهیزات پزشکی بهبود پیدا کند.
گام‌های نوین در توسعه فناوری‌های لیزری و اپتیکی
عاطفه رهنما مدیر اجرایی شرکت دانش بنیان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره نوآوری‌های شرکت آذرپرتو اسپادانا و برنامه‌های توسعه آینده این شرکت درباره مهم‌ترین محصول ارائه‌شده اظهار کرد: یکی از دستاوردهای آذرپرتو اسپادانا سورس پمپ دیود لیزری است که بسته به نیاز مشتری قابلیت سفارشی‌سازی دارد. این فناوری در بخش‌های مختلف همچون فاصله‌یاب حمل‌ونقل، حکاکی و برش لیزری، و صنایع دفاعی قابل استفاده است، ما در تلاشیم این محصول را با بومی‌سازی دقیق در اختیار صنایع مختلف قرار دهیم همچنین، به فناوری نوک‌چینی جوجه‌ها با استفاده از لیزر اشاره کرد و توضیح داد که این روش نوین موجب کاهش میزان تهاجم و افزایش نرخ بقای جوجه‌ها می‌شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر نوک‌چینی جوجه‌ها در مرغداری‌ها به‌صورت سنتی و با استفاده از گیوتین انجام می‌شود، اما ما موفق شدیم با فناوری لیزر، روشی با تهاجم کمتر تر ارائه دهیم که تأثیر قابل‌توجهی در کاهش مرگ‌ومیر جوجه‌ها دارد، شرکت ما همچنین دوربین دید در شب پیشرفتهای ارائه کرده که می‌تواند برای دیده‌بان‌ها، جنگل‌بان‌ها، محیط‌بانان و سایر افراد فعال در بررسی محیط‌های کم‌نور کاربرد داشته باشد.
این مدیر شرکت دانش بنیان درباره چشم‌انداز آینده شرکت تأکید کرد: آذر پرتو اسپادانا قصد دارد به شکل تخصصی وارد حوزه فناوری‌های کوانتومی شود، ما شریک راهبردی و تجاری دانشگاه اصفهان و صنایع الکترواپتیک هستیم و قصد داریم با همکاری شرکت‌های مرتبط در حوزه کوانتوم، محصولات نوین این حوزه را مهندسی معکوس کنیم، علاوه بر این در نظر داریم طراحی از پایه را در داخل مجموعه انجام دهیم.
رهنما تصریح کرد: یکی از اهداف مهم شرکت در سال جاری، تقویت بخش تحقیق و توسعه و جداسازی آزمایشگاه‌های تخصصی از واحد تولیدی است، ما تصمیم داریم تحقیق و توسعه را به ساختمان تخصصی جدید انتقال دهیم تا بتوانیم پروژه‌های علمی را با تمرکز بیشتری پیش ببریم، با توجه به هزینه‌های بالای تجهیزات پیشرفته، بخش تولید نیز نقش حمایتی در توسعه فناوری‌های جدید ایفا خواهد کرد؛ با این رویکرد، شرکت آذر پرتو اسپادانا در مسیر توسعه فناوری‌های پیشرفته لیزری، اپتیکی و کوانتومی حرکت می‌کند و می‌تواند نقش کلیدی در آینده فناوری‌های پیشرفته ایران ایفا کند
فناوری‌های اپتیکی و لیزری همچنان به سرعت در حال تحول و گسترش هستند و نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به آینده علوم، فناوری، صنعت و پزشکی دارند، از توسعه لیزرهای بسیارسریع و کوانتومی تا ساخت اپتیک‌های هوشمند و نانو، هر روز شاهد نوآوری‌هایی هستیم که مرزهای علم را جابه‌جا می‌کنند. انتظار می‌رود در سال‌های آتی، این فناوری‌ها به صورت گسترده‌تری در زندگی روزمره و صنایع مختلف نفوذ کرده و دنیای ما را متحول کنند.
فناوری‌های نوین اپتیکی و لیزری با سرعتی چشمگیر در حال تحول‌اند و نقش مهمی در پزشکی، ارتباطات، صنعت و علوم نوین ایفا می‌کنند. از لیزرهای فمتوثانیه برای جراحی‌های دقیق تا فتونیک کوانتومی برای پردازش اطلاعات بسیار سریع، این فناوری‌ها مرزهای علمی را گسترش داده‌اند، پیشرفت در لیزرهای دیود، اپتیک‌های سه‌بعدی، و لیزرهای سبز و آبی نیز کاربردهای گسترده‌ای در خودروهای خودران، نمایشگرها و حسگرها یافته‌اند. این نوآوری‌ها، پایه‌های آینده‌ای هوشمندتر و کارآمدتر را بنا نهاده‌اند و همچنان در حال شکل دادن به دنیایی مدرن‌تر هستند.
منبع: ایمنا
