آشنایی با انواع روان درمانی
اگر به فکر امتحان کردن روان درمانی هستید احتمالا متوجه تنوع شگفت‌انگیز روش‌های موجود شده‌اید.
در حالی که بعضی از رویکردها برای شرایط خاص بهترین عملکرد را دارند، بعضی دیگر می‌توانند به طیف وسیعی از مسائل کمک کنند. در روان درمانی شما با یک متخصص آموزش دیده‌ی سلامت روان همکاری خواهید کرد. کارهایی که در هر جلسه انجام می‌دهید بستگی به روش‌های ترجیحی درمانگر و مسائلی دارد که به دنبال حل آن‌ها هستید.
می‌توانید انتظار داشته باشید که مدتی را به بحث در مورد اینکه چگونه موقعیت‌های چالش برانگیز، احساسات و رفتارها زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند، اختصاص دهید. این کار شامل بررسی برخبعضی ی از رویدادهای منفی یا افکار آزاردهنده خواهد بود. البته ممکن است انجام آن در لحظه دشوار باشد، اما نتیجه‌ی نهایی معمولا یک زندگی شادتر و رضایت بخش‌تر است.
در این مطلب از دیجی‌کالا مگ نگاهی به چهار نوع رایج روان درمانی و زیرشاخه‌های مرتبط با آن‌ها می‌اندازیم. درک فلسفه‌های مختلف پشت هر نوع روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید کدام رویکرد برایتان بهترین انتخاب است.
روان درمانی روان پویشی از روانکاوی (یک رویکرد طولانی‌مدت برای درمان سلامت روان) توسعه یافته است.
در روانکاوی می‌توانید انتظار داشته باشید که در مورد هر چیزی که در ذهنتان می‌گذرد صحبت کنید تا الگوهای فکری یا رفتاری که ممکن است در ایجاد ناراحتی نقش داشته باشند را کشف کنید. همچنین معمول است که در مورد دوران کودکی و گذشته‌ی خود، همراه با رویاها یا خیال پردازی‌های مکرری که ممکن است داشته باشید، صحبت کنید.
ساز و کار عملکرد
در روان درمانی روان پویشی با یک درمانگر همکاری خواهید کرد تا ارتباط بین ذهن ناخودآگاه و اعمال خود را بررسی کنید. این بررسی شامل بررسی احساسات، روابط و الگوهای فکری‌تان می‌شود.
روان درمانی روان پویشی در مقایسه با درمان شناختی رفتاری (CBT) و سایر انواع روان درمانی، می‌تواند یک رویکرد طولانی‌مدت برای درمان سلامت روان باشد. روانکاوی سنتی یک شکل فشرده از درمان است که افراد می‌توانند سال‌ها به آن مراجعه کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از افراد حتی پس از اتمام روان درمانی روان پویشی به بهبودی خود ادامه می‌دهند.
مناسب برای چه مشکلاتی؟
روان درمانی روان پویشی می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای پرداختن به موارد زیر باشد:
رفتار درمانی (Behavioral Therapy)
رفتار درمانی یک رویکرد متمرکز و عمل‌گرا برای درمان سلامت روان است.
بر اساس نظریه‌ی رفتاری، رفتارهای خاصی از چیزهایی که در گذشته آموخته‌اید نشأت می‌گیرند. بعضی از این رفتارها ممکن است زندگی شما را به طور منفی تحت تاثیر قرار دهند یا باعث ناراحتی شوند. رفتاردرمانی می‌تواند به شما در تغییر پاسخ‌های رفتاری‌تان کمک کند.
ساز و کار عملکرد
در رفتاردرمانی زمان زیادی را صرف صحبت در مورد دلایل ناخودآگاه رفتار خود یا کار کردن روی مشکلات عاطفی نخواهید کرد. در عوض روی راه‌هایی برای تغییر واکنش‌ها و الگوهای رفتاری که باعث ناراحتی می‌شوند تمرکز می‌کنید.
زیرشاخه‌های رفتاردرمانی
زیرشاخه‌های زیادی برای رفتاردرمانی وجود دارد که در این ادامه با کاربردی‌ترین آن‌ها آشنا می‌شوید.
حساسیت زدایی منظم (Systematic Desensitization): حساسیت زدایی منظم تمرینات آرام سازی را با مواجهه‌ی تدریجی با چیزی که از آن می‌ترسید ترکیب می‌کند. این روش می‌تواند به شما کمک کند تا به آرامی به جایگزینی احساسات ترس و اضطراب با پاسخ آرام سازی عادت کنید.
نفرت درمانی (Aversion Therapy): در نفرت درمانی یاد می‌گیرید رفتاری را که می‌خواهید تغییر دهید با چیزی که به نوعی ناراحت کننده یا ناخوشایند است مرتبط کنید. این ارتباط ممکن است به شما در توقف رفتار کمک کند.
غرقه سازی (Flooding): این روش شبیه حساسیت زدایی منظم است، اما شامل مواجهه‌ی مستقیم با ترس‌هایتان از همان ابتدا، به جای مواجه به صورت تدریجی است. مثلا اگر فوبیای سگ دارید، اولین مرحله‌ی مواجهه ممکن است نشستن در اتاقی پر از سگ‌های دوستانه و بازیگوش باشد؛ در صورتی که در حساسیت زدایی منظم، اولین مرحله ی مواجهه‌ی شما احتمالا فقط نگاه کردن به تصاویر سگ‌ها است.
مناسب برای چه مشکلاتی؟
رفتار درمانی می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای پرداختن به موارد زیر باشد:
درمان شناختی رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy – CBT)
درمان شناختی رفتاری یک رویکرد کوتاه‌مدت برای درمان سلامت روان است. این روش شبیه به رفتاردرمانی است، اما به الگوهای فکری غیرمفید یا افکار مشکل‌ساز هم می‌پردازد.
ایده‌ی پشت CBT این است که بعضی از احساسات یا باورهایی که در مورد خودتان دارید، یا موقعیت‌هایی در زندگی‌تان، می‌توانند منجر به ناراحتی شوند.
این ناراحتی ممکن است بر مشکلات سلامت روان تاثیر بگذارند، همراه با آن‌ها رخ دهد یا به عنوان عارضه‌ای از سایر مشکلات سلامت روان ایجاد شود.
ساز و کار عملکرد
شما در جلسات CBT بر شناسایی الگوها و یادگیری بیشتر در مورد اینکه چگونه ممکن است به طور منفی بر شما تاثیر بگذارند، کار خواهید کرد.
با راهنمایی درمانگر خود، راه‌هایی را برای جایگزینی الگوهای فکری یا رفتارهای منفی با الگوها یا رفتارهایی که مفیدتر و دقیق‌تر هستند، بررسی خواهید کرد.
مثل رفتاردرمانی، CBT زمان زیادی را صرف پرداختن به رویدادهای گذشته نمی‌کند. در عوض بر پرداختن به علائم موجود و ایجاد تغییرات تمرکز دارد.
CBT اغلب شامل تکالیف یا تمرین خارج از جلسه‌ی درمانی است. مثلا ممکن است بین جلسات در یک دفترچه یادداشت، افکار منفی یا چیزهایی که شما را آزار می‌دهند را پیگیری کنید. این تمرین به تقویت آنچه در درمان یاد می‌گیرید و به کارگیری مهارت‌های جدیدتان در موقعیت‌های روزمره کمک می‌کند.
زیرشاخه‌های CBT
CBT هم زیرشاخه‌هایی دارد که در ادامه با پرکاربردترین آن‌ها آشنا می‌شوید.
درمان رفتار دیالکتیکی (Dialectical Behavior Therapy – DBT): DBT از مهارت‌های CBT استفاده می‌کند، اما به پذیرش و تنظیم هیجانی اولویت می‌دهد. می‌توانید انتظار داشته باشید که روی توسعه‌ی مهارت‌هایی برای مقابله با موقعیت‌های ناراحت‌کننده یا چالش برانگیز کار کنید. همچنین ممکن است یاد بگیرید که چگونه احساسات دشوار را هنگام بروز بپذیرید و با آن‌ها کنار بیایید. DBT در اصل برای درمان اختلال شخصیت مرزی ایجاد شد.
درمان عقلانی عاطفی رفتاری (Rational Emotive Behavior Therapy – REBT): REBT به شما کمک می‌کند یاد بگیرید چگونه باورهای غیرمنطقی که بر ناراحتی عاطفی یا سایر مشکلات تاثیر می‌گذارد را به چالش بکشید. ایده‌ی پشت درمان عقلانی عاطفی این است که جایگزینی افکار غیرمنطقی با افکار منطقی‌تر می‌تواند رفاه شما را بهبود بخشد.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (Acceptance and Commitment Therapy – ACT): ACT یکی از جدیدترین زیرشاخه‌های CBT است. این یک روش مبتنی بر ذهن آگاهی است که بر پذیرش احساسات منفی به جای تلاش برای سرکوب آن‌ها و یادگیری فاصله گرفتن از افکار غیرمفید تمرکز دارد.
مناسب برای چه مشکلاتی؟
CBT می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای پرداختن به موارد زیر باشد:
اختلالات خلقی، مانند افسردگی و اختلال دوقطبی
اضطراب و فوبیاها
اختلالات خوردن
اختلالات مصرف مواد
OCD
بی‌خوابی
برخی از علائم اسکیزوفرنی
همچنین زمانی که این روش با دارو ترکیب شود، می‌تواند برای شرایط خاص بسیار مفید باشد.
روان درمانی انسان گرایانه (Humanistic Therapy)
روان درمانی انسان گرایانه رویکردی است که به این موضوع می‌پردازد که چگونه جهان بینی شما بر انتخاب‌هایی که انجام می‌دهید، به ویژه انتخاب‌هایی که باعث ناراحتی می‌شوند، تاثیر می‌گذارد. این روش بر این باور استوار است که شما بهترین فرد برای درک تجربیات و نیازهای خود هستید.
درمانگران انسان گرا تلاش می‌کنند به شما کمک کنند تا درک بهتری از آنچه تجربه می‌کنید داشته باشید و راهنمایی و حمایت ارائه می‌دهند، بدون اینکه احساسات شما را برایتان تفسیر کنند.
ساز و کار عملکرد
درمانگر به شما کمک خواهد کرد تا برای رسیدن به هدف، یعنی زندگی رضایت بخش‌تر، تلاش کنید. این تلاش عمدتا با توانمندسازی شما برای اینکه خود واقعی‌تان باشید صورت می‌پذیرد. شما زمانی را صرف بررسی راه‌های رشد و افزایش پذیرش خود در کنار بحث در مورد مسائلی که با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنید، خواهید کرد.
یکی دیگر از اصول مهم در روان درمانی انسان‌گرایانه توجه مثبت نامشروط است.
به زبان ساده به این معنی است که درمانگر شما را می‌پذیرد، حتی اگر در بعضی موارد با شما مخالف باشد. روان درمانی انسان گرایانه به ویژه برای مقابله با قضاوت منفی (درک شده یا واقعی) از سوی دیگران مفید است.
به طور کلی این شما خواهید بود که جلسه را هدایت می‌کنید و درمانگر در صورت نیاز مداخله خواهد کرد. اما در غیر این صورت به طور فعال به شما گوش می‌دهد و گه گاه سوالاتی می‌پرسد تا مطمئن شود آنچه را می‌گویید درک می‌کند.
زیرشاخه‌های روان درمانی انسان گرایانه
رویکردهای انسان گرایانه به روان درمانی شامل موارد زیر است.
درمان وجودی (Existential Therapy):
در این رویکرد فلسفی به درمان، شما مفاهیمی مثل مسئولیت پذیری برای انتخاب‌های خود و آزادی خود برای انتخاب کردن را در نظر خواهید گرفت. ممکن است زمانی را صرف صحبت در مورد معنای بخش‌های خاصی از زندگی‌تان برای شما و اینکه چگونه می‌توانید معنای بیشتری در زندگی پیدا کنید، اختصاص دهید.
درمان شخص محور (Person-centered Therapy):
این رویکرد از این باور ریشه می‌گیرد که ناراحتی عاطفی می‌تواند زمانی ایجاد شود که دیگران از شما انتقاد می‌کنند یا نارضایتی خود را از انتخاب‌ها یا اقدامات شما نشان می‌دهند. این اتفاق می‌تواند پذیرش خود و رشد را دشوار کند. درمانگران پذیرش، همدلی و راهنمایی را در حین کار روی رشد شخصی و تغییر مثبت ارائه می‌دهند.
گشتالت درمانی (Gestalt Therapy): با این رویکرد، شما به مسائل حل نشده، مثل تعارضات رابطه و خانواده، نگاه خواهید کرد و در نظر خواهید گرفت که آن‌ها چگونه بر سلامت عاطفی شما تاثیر می‌گذارند. گشتالت درمانی بر لحظه‌ی حال تمرکز دارد و اغلب شامل ایفای نقش یا به تصویر کشیدن سناریوها با حرکت یا تجسم است.
مناسب برای چه مشکلاتی؟
روان درمانی انسان‌گرایانه می‌تواند برای پرداختن به موارد زیر مفید باشد:
مشکلات عزت نفس
مشکل در کنار آمدن با نگرانی‌های مربوط به سلامتی مزمن
اثرات تروما
افسردگی
مشکلات رابطه
اختلال مصرف مواد
احساس بی‌ارزشی یا گم‌شدگی در زندگی
چگونه انتخاب کنیم؟
با وجود گزینه‌های بسیار زیاد، تعهد به نوع خاصی از روان درمانی می‌تواند طاقت‌فرسا به نظر برسد. اگر تشخیص سلامت روان را از یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی دریافت کرده‌اید، ممکن است بر اساس نیازهای شما توصیه‌هایی داشته باشد.
در نهایت انتخاب با شماست. به خاطر داشته باشید که بسیاری از درمانگران از ترکیبی از تکنیک‌ها از انواع مختلف روان درمانی استفاده می‌کنند. همچنین کاملا قابل قبول است که یک رویکرد را امتحان کنید، متوجه شوید که برای شما کار نمی‌کند و نوع دیگری را امتحان کنید.
روان درمانی، صرف نظر از رویکردی که انتخاب می‌کنید، می‌تواند دشوار باشد. ممکن است در مورد بحث در مورد علائم سلامت روان و افکار شخصی با یک غریبه احساس ناراحتی یا عصبی بودن کنید. این موضوع اغلب با گذشت زمان آسان‌تر می‌شود.
چه در زندگی اوقات سختی را سپری می‌کنید و چه یک مشکل سلامت روان دارید که باعث ناراحتی جدی می‌شود، درمانگر شما برای کمک بدون قضاوت آموزش دیده است. اگر احساس نمی‌کنید که این‌طور است و از او رفتارهای قضاوت‌گرایانه می‌بینید، بهتر است به دنبال یک درمانگر جدید بگردید.
چند نکته‌ی مهم برای انتخاب درمانگر مناسب
هنگامی که با درمانگران تماس می‌گیرید، این نکات را در ذهن داشته باشید:
چه مسائلی را می‌خواهید حل کنید؟ این مسائل می‌توانند خاص یا مبهم باشند.
آیا ویژگی‌های خاصی وجود دارد که در یک درمانگر دوست دارید؟ به عنوان مثال آیا با کسی که جنسیت شما را دارد راحت‌تر هستید؟
به طور واقع بینانه چقدر می‌توانید در هر جلسه هزینه کنید؟ آیا کسی را می‌خواهید که قیمت‌های مختلف یا طرح‌های پرداخت ارائه دهد؟
روان درمانی در برنامه‌ی شما کجا قرار می‌گیرد؟ آیا به درمانگری نیاز دارید که بتواند شما را در یک روز خاص از هفته ببیند؟ یا کسی که جلسات شبانه دارد؟
به یاد داشته باشید، اگر یک نوع درمان یا درمانگر برای شما کار نمی‌کند، تغییر آن اشکالی ندارد. تا زمانی که کسی را پیدا کنید که برای شما مناسب باشد، به تلاش خود ادامه دهید.
منبع: دیجی‌کالامگ
