در تقویم روز ۱۹ نوامبر، ۲۸ آبان، به عنوان روز جهانی مرد یا به عبارت دقیق تر، روز بین المللی مردان، ثبت شده است تا بهانه ای برای توجه به مردان، مسائل آنها و تجلیل از نقش آنها در خانواده و جامعه باشد.
اگرچه بر خلاف روز جهانی زن، روز جهانی مرد به صورت رسمی از سوی سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته نشده است، اما این روز در کشورهای بسیاری مورد توجه قرار می گیرد. البته باید اعتراف کرد که این روز در مقابل روز مرد یا روز پدر که به مناسبت میلاد امام علی (ع) در تقویم ملی ثبت شده، شناخته شده نیست و در سایر کشورهای دنیا هم این چنین است. با وجود این، تاکید روز جهانی مرد بر اهمیت دادن به مسائل مردان و شناخت مشکلات آنها، و نه فقط قدردانی از آنها، وجه تفاوت آن با روز ملی مرد است.
روز مرد از چه زمانی شروع شد؟
از دهه ۱۹۶۰ میلادی ایده نام گذاری روزی به نام روز جهانی مرد مطرح شد، اما تا دهه ۱۹۹۰ گامی برای این منظور برداشته نشد. کشور جزیره ای مالت نخستین کشوری بود که از سال ۱۹۹۲ روزی را برای توجه به مردان در نظر گرفت. از ۱۹ نوامبر ۱۹۹۹ و به ابتکار ژروم تیلاکسینگ، استاد دانشگاه در ترینیداد و توباگو، روز جهانی مرد با قدرت بیشتری مطرح شد. او این روز را به مناسبت تولد پدرش نام گذار کرد. گفته می شود که اکنون بیش از ۸۰ کشور جهان این روز را جشن می گیرند، اما باید اعتراف کرد که حتی در این کشورها هم، بیشتر یک مناسبت تقویمی است.
شش هدف روز جهانی مرد
بر اساس یک قاعده کلی، شش ستون به عنوان اهداف این روز در نظر گرفته می شوند:
- ترویج الگوهای مثبت مردانه؛ نه فقط ستارگان سینما و ورزشکاران، بلکه مردان معمولی طبقه کارگر که زندگی شایسته و صادقانه ای دارند.
- تجلیل از مشارکت مثبت مردان در جامعه، خانواده، ازدواج، مراقبت از کودکان و محیط زیست.
- تمرکز بر سلامت و رفاه اجتماعی، عاطفی، فیزیکی و معنوی مردان.
- برجسته کردن تبعیض علیه مردان در زمینه خدمات اجتماعی، نگرش ها و انتظارات اجتماعی و قانون.
- بهبود روابط جنسیتی و ترویج برابری جنسیتی.
- برای ایجاد دنیای امن تر و بهتر، جایی که مردم بتوانند در آن ایمن باشند و رشد کنند تا توانایی کامل خود را بروز دهند.
شعار روز جهانی مرد ۲۰۲۳
هر ساله برای تمرکز بر یکی از جنبه های مسائل گریبانگیر مردان، یک موضوع مشخص و محدود که معمولا به شش ستون فوق مربوط است، به عنوان شعار آن سال انتخاب می شود. امسال شعار «خودکشی صفر مردان» برای توجه دادن جامعه به رواج این پدیده در میان مردان و گفتگو درباره آن انتخاب شده است.
چه مسائلی گریبانگیر مردان است؟
شاید به نظر بسیاری از افراد این موضوع بدیهی باشد که در طول تاریخ مردان از حقوق بیشتری نسبت به زنان برخوردار بوده و شرایط زندگی بهتری داشته اند. این دیدگاه در مورد شرایط کنونی نیز وجود دارد. هدف از روز جهانی مرد جدال بر سر این موضوع نیست، بلکه می خواهد به جنبه های کمتر دیده شده از زندگی مردان بپردازد.
امید به زندگی مردان تقریبا در سراسر جهان کمتر از زنان است. امید به زندگی به معنای این است که انتظار می رود افراد یک جامعه به طور متوسط چند سال عمر کنند. بر اساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۲۱، امید به زندگی مردان ایرانی ۷۱.۲۵ سال بوده، در حالی که این رقم برای زنان ۷۶.۸۰ سال بوده است.
آمارها و مشاهدات تایید می کنند که مردان بیشتر در معرض حوادث محیط کار قرار دارند و نرخ خودکشی مردان بیش از دو برابر زنان است.
مردان رفتار و عادت های پرخطرتری دارند و بیشتر در معرض اعتیاد به مواد مخدر و الکل قرار دارند. شیوع جرایم در مردها بیشتر است و در جنگ ها قربانیان اصلی آنها هستند.
علاوه بر اینها برخی انتظارات اجتماعی اشتباه که در طول تاریخ شکل گرفته اند، موجب شده اند تا مردان به لحاظ عاطفی و روان شناختی با مشکلات قابل توجهی دست و پنجه نرم کنند. اصطلاح «مرد که گریه نمی کند» برای همه ما آشنا است و ناخودآگاه از بچگی به پسرها این گونه تحمیل می شود که احساسات خود را نادیده بگیرند.
از آنجا که به طور سنتی مردها مسئولیت اقتصادی خانواده را بر عهده دارند، این موضوع باعث شده است که فرصت تحصیل برای بسیاری از آنها از دست برود و کمتر سراغ علایق خود بروند.
تبعیض ها و دشواری های قانونی متعددی نیز زندگی مردان را تحت تاثیر قرار می دهند. دوران طولانی خدمت اجباری سربازی باعث ایجاد وقفه در ورود مردان به بازار کار می شود و ادامه تحصیل آنها را با چالش مواجه می سازد. نزدیک به دو سال زندگی در محیط نظامی لزوما با روحیه همه پسرها سازگار نیست و گاهی اثرات جبران ناپذیری بر جسم و روان آنها دارد.
قوانین مربوط به طلاق و مهریه نیز از جمله مشکلاتی است که مردان زیادی را درگیر خود کرده است. آنها در کنار اینکه بار سنگین شکست در زندگی عاطفی را به دوش می کشند، متحمل پرداخت مبالغ سنگین و گاه تحمل زندان می شوند و در کنار آن از بسیاری از حقوق و مزایای شهروندی نیز محروم می شوند.
در محیط خانه، محل تحصیل و محل کار نیز مردان با خشونت طرف اند. در سال ۱۳۹۷ در ایران ۴۷۰۰ پرونده مردآزاری که توسط همسرانشان مورد ضرب و شتم قرار گرفته بودند در پزشکی قانونی مطرح شد. این در حالی است که احتمالا کمتر برای این مردان دل سوزانده می شود و با زخم زبان هایی همچون «زن ذلیل» و «توسری خور» نیز مواجه می شوند.
پسران و مردانی که قربانی خشونت جنسی هستند نیز کمتر از آن سخن می گویند و همدلی کمتری از جامعه دریافت می کنند.
روز جهانی مرد بهانه ای است برای آشنایی بیشتر با این مشکلات و دیگر مسائل مربوط به مردان و حرف زدن درباره آنها، تا با رفع کاستی ها و جبران نابرابری های پیش روی نیمی از جمعیت جامعه، تمام جامعه زندگی بهتری را تجربه کنند.
