در چه حالتی سیگنال‌های فضایی انسان‌ها ممکن است توسط تمدن‌های فرازمینی شناسایی شوند؟
مطالعه‌ای تازه نشان می‌دهد که سیگنال‌های فضایی انسان‌ها، به ویژه هنگام هم‌خطی زمین با مریخ، بیشترین شانس شناسایی توسط تمدن‌های فرازمینی را دارند و تا شعاع ۲۳ سال نوری قابل ردیابی هستند.
مطالعه جدید نشان می‌دهد سیگنال‌های فضایی انسان‌ها هنگام هم‌خطی زمین با مریخ یا دیگر سیارات، بیشترین شانس شناسایی توسط تمدن‌های فرازمینی را دارند و این امواج می‌توانند تا شعاع ۲۳ سال نوری قابل ردیابی باشند.
زهرا وجدانی: از زمان آغاز ارسال سیگنال‌های رادیویی و فضایی توسط انسان‌ها این پرسش مطرح بوده که آیا موجودات هوشمند فرازمینی می‌توانند ما را شناسایی کنند یا خیر؟ بررسی مسیر و زمان این امواج می‌تواند نه تنها میزان احتمال کشف انسان توسط بیگانگان را روشن کند، بلکه راهنمایی برای بهبود جست‌وجوی حیات هوشمند و فناوری در کیهان ارائه دهد.
در همین راستا، در این گزارش به تحلیل جدیدترین پژوهش محققان دانشگاه پن استیت و ناسا درباره الگو‌های انتقال سیگنال‌های فضایی و نقاطی که بیشترین احتمال ردیابی توسط تمدن‌های فرازمینی را دارند، می‌پردازیم.
یک مطالعه تازه که توسط محققان دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) در کالیفرنیای جنوبی انجام شده است، مسیر و زمان سیگنال‌های انسانی به فضا را بررسی کرده و نشان می‌دهد اگر تمدنی فرازمینی قصد ردیابی ما را داشته باشد، بیشترین احتمال مشاهده سیگنال‌ها کجا و چه زمانی وجود دارد.
این تحقیق که نتایج آن در ۲۱ اوت ۲۰۲۵ در نشریه Astrophysical Journal Letters منتشر شد و همزمان در همایش جست‌وجوی هوش فرازمینی دانشگاه پن استیت ارائه گردید، الگو‌های ارتباطی انسان‌ها با فضاپیما‌ها و تلسکوپ‌های فضایی را تحلیل کرده و نکات مهمی برای بهبود جست‌وجوی حیات هوشمند در فضا ارائه کرده است.
تمرکز بر ارتباطات فضایی انسان‌ها
پینچن فان، دانشجوی دکترای اخترشناسی و اخترفیزیک و نویسنده اصلی مقاله توضیح می‌دهد: اکثر ارتباطات انسانی به فضاپیما‌ها و کاوشگر‌هایی است که به سیاراتی مانند مریخ ارسال شده‌اند. از آنجا که سیارات مقصد مانع کامل این سیگنال‌ها نمی‌شوند، ممکن است فضاپیما یا سیاره‌ای در مسیر این ارتباطات، نشتی سیگنال‌ها را دریافت کند. این نکته اهمیت هم‌خطی سیارات را برای رصد سیگنال‌های بیگانگان نشان می‌دهد.
محققان برای این بررسی داده‌های شبکه فضای عمیق ناسا (DSN) را که شامل سوابق ۲۰ ساله انتقال سیگنال‌های عمیق فضایی است تحلیل کردند. این شبکه مجموعه‌ای از آنتن‌های زمینی است که امکان برقراری ارتباط دوطرفه با فضاپیما‌های بین‌سیاره‌ای را فراهم می‌کند و بخش عمده ماموریت‌های عمیق فضایی ناسا را پشتیبانی می‌کند.
همچنین بخوانید: حیات فرازمینی ممکن است بدون نور خورشید و با کمک پرتوهای کیهانی شکل بگیرد
یافته‌ها و الگو‌های انتقال
نتایج تحقیق نشان داد که بیشتر سیگنال‌های قدرتمند و مداوم به سمت فضاپیما‌های اطراف مریخ ارسال شده‌اند. دیگر اهداف پرتکرار فضاپیما‌های مستقر در مدار سیارات دیگر و تلسکوپ‌های فضایی در نقاط لاگرانژی خورشید–زمین بوده‌اند.
جوزف لازیو، دانشمند پروژه در JPL تاکید می‌کند: شبکه DSN مهم‌ترین منبع انتشار سیگنال‌های رادیویی انسان‌ها به فضا است. بررسی سوابق عمومی این انتقال‌ها امکان ترسیم الگو‌های مکانی و زمانی آنها در دو دهه گذشته را فراهم کرد.
احتمال شناسایی توسط تمدن‌های فرازمینی
طبق محاسبات تیم تحقیقاتی اگر تمدنی فرازمینی در موقعیتی باشد که بتواند هم‌خطی زمین و مریخ را رصد کند، ۷۷ درصد احتمال دارد در مسیر یکی از سیگنال‌های انسانی قرار بگیرد. در صورت هم‌خطی با سایر سیارات منظومه شمسی این احتمال حدود ۱۲ درصد است. خارج از شرایط هم‌خطی، شانس شناسایی سیگنال‌ها به حداقل می‌رسد.
پیامد‌ها برای جست‌وجوی حیات هوشمند
پژوهشگران توصیه می‌کنند جست‌وجوی نشانه‌های فناوری (Technosignatures) در سامانه‌های سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی را متمرکز کنند، به‌ویژه زمانی که سیارات فراخورشیدی از دید زمین عبور می‌کنند. این همان روشی است که تاکنون بیشترین کشف سیارات فراخورشیدی را به دنبال داشته است.
پینچن فان می‌افزاید: با پرتاب تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن انتظار می‌رود صد‌ها هزار سیاره تازه کشف شود و در نتیجه حوزه جست‌وجوی ما گسترش چشمگیری یابد.
فاصله قابل شناسایی سیگنال‌ها
محققان تخمین زده‌اند که سیگنال‌های DSN می‌توانند تا شعاع ۲۳ سال نوری قابل ردیابی باشند. از آنجا که بیشتر انتقال‌ها در محدوده ۵ درجه از صفحه مداری زمین انجام می‌شود، تمرکز بر سامانه‌های ستاره‌ای در این محدوده و فاصله کمتر از ۲۳ سال نوری شانس کشف هوش فرازمینی را افزایش می‌دهد.
پژوهشگران همچنین می‌گویند الگو‌های مشابه می‌تواند در بررسی سیگنال‌های لیزری از تمدن‌های بیگانه نیز کاربرد داشته باشد، هرچند که انتشار لیزر نسبت به رادیو نشتی بسیار کمتری دارد.
جیسون رایت، استاد اخترشناسی و اخترفیزیک دانشگاه پن استیت و مدیر مرکز SETI این دانشگاه می‌گوید: ما هنوز در آغاز مسیر سفر‌های فضایی هستیم و با افزایش ارتباطات به سیارات دیگر، میزان انتشار سیگنال‌ها بیشتر خواهد شد. درک الگو‌های فعلی می‌تواند راهنمای پژوهشگران آینده در کشف هوش فرازمینی باشد.
این مطالعات نشان می‌دهد شانس شناسایی سیگنال‌های انسانی هنگام هم‌خطی زمین با مریخ یا دیگر سیارات منظومه شمسی به طرز قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و این سیگنال‌ها می‌توانند تا شعاع ۲۳ سال نوری قابل ردیابی باشند. یافته‌ها نه تنها بینشی روشن از چگونگی کشف انسان توسط بیگانگان ارائه می‌کنند، بلکه راهنمایی مهم برای بهبود جست‌وجوی نشانه‌های فناوری و حیات هوشمند در کیهان هستند. با گسترش کشف سیارات فراخورشیدی و افزایش ارتباطات فضایی فرصت‌های ما برای درک بهتر کیهان و شناسایی تمدن‌های احتمالی بیشتر خواهد شد.
اما این پرسش هنوز مطرح است: آیا موجودات هوشمند فرازمینی تاکنون موفق به ردیابی سیگنال‌های ما شده‌اند؟
منبع: برنا
