فروشگاه‌های زنجیره‌ای به چاقی جهانی کمک بسزایی کرده‌اند
در بسیاری از کشورها، خرید غذا از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و آنلاین به یک امر عادی تبدیل شده است. اما اثر راحتی خرید مدرن مواد غذایی برای سلامتی ما چیست؟
در بسیاری از کشورها، خرید مواد غذایی از هایپرمارکت‌ها، خواربارفروشی و پلتفرم‌های آنلاین به امری رایج و عادی تبدیل شده است. اما این راحتی و دسترسی آسان به خریدهای مدرن، چه تأثیری بر سلامت ما دارد؟ آیا این تغییرات در سبک خریدمان باعث بهبود مسائل تغذیه شده‌اند یا برعکس، سلامت ما را به خطر انداخته‌اند؟
مطالعه‌ای که به‌تازگی با همکاری پژوهشگرانی از یونیسف در مجله‌ی نیچر منتشر شد، نحوه‌ی خرید مواد غذایی مردم در ۹۷ کشور را طی ۱۵ سال گذشته بررسی کرده است. در سراسر جهان، تعداد هایپرمارکت‌ها و خواربارفروشی (که هر دو را در این مقاله به اختصار «فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی» می‌نامیم ) به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. همچنین، مردم نسبت به قبل پول بیشتری در این فروشگاه‌ها و پلتفرم‌های آنلاین آن‌ها خرج می‌کنند.
احتمالا افزایش تعداد سوپرمارکت‌ها در نرخ چاقی تاثیر داشته است
اما خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی برای سلامتی ما هزینه دارد. مردم کشورهایی که بیشترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی را به ازای هر نفر دارند، مواد غذایی ناسالم بیشتری می‌خرند و بیشتر در معرض چاقی قرار دارند. در ادامه، دلایل نگرانی دانشمندان درباره‌ی این بحران سلامت عمومی را توضیح می‌دهیم.
همچنین ببینید: ۵ اشتباه غذایی که چربی شکم را مقاوم‌تر می‌کند
افزایش فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی
مطالعه‌ی جدید با تحلیل داده‌های صنعت مواد غذایی از پایگاه داده‌ای تجاری، تغییرات بخش خرده‌فروشی مواد غذایی را در سطح جهان طی سال‌های گذشته بررسی کرده است. محققان انواع فروشگاه‌ها، میزان هزینه‌ی مردم در این مکان‌ها و مقدار فروش مواد غذایی ناسالم و فرآوری‌شده را مورد مطالعه قرار دادند. همچنین، این روندها با تغییرات نرخ چاقی، براساس داده‌های طرح بین‌المللی NCD-RisC (یک ابتکار جهانی برای بررسی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر)، مقایسه شدند.
نتایج نشان می‌دهد که تراکم فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی (تعداد فروشگاه‌ها به ازای هر ۱۰ هزار نفر) طی ۱۵ سال گذشته، از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳، در سطح جهانی، ۲۳٫۶ درصد افزایش یافته است. همان‌طور که انتظار می‌رود، در کشورهای پردرآمد تعداد این فروشگاه‌ها به ازای هر نفر بسیار بیشتر است.
بااین‌حال، رشد تعداد این فروشگاه‌ها در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط با سرعت بیشتری در حال رخ دادن است. رشد سریع شهرنشینی، افزایش درآمدها و تقاضای مشتریان باعث شده است که شرکت‌های بزرگ خرده‌فروشی، این کشورها را به‌عنوان بازارهای بالقوه‌ی جدید ببینند. برای مثال، تراکم فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی در میانمار سالانه حدود ۲۱ درصد، در ویتنام ۱۸ درصد و در کامبوج ۱۲ درصد افزایش یافته است.
رشد خرید آنلاین مواد غذایی
داده‌های مطالعه همچنین روند افزایش خرید آنلاین مواد غذایی را پوشش می‌دهد. برای مثال خرید آنلاین مواد غذایی در سراسر جهان در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۱۴ به میزان ۳۲۵ درصد افزایش داشته است.
از میان ۲۷ کشوری که در مطالعه برای بررسی خرید آنلاین مواد غذایی انتخاب شدند، امارات متحده عربی و ایالات متحده بیشترین میزان هزینه را داشتند. در سال ۲۰۲۳، هر فرد در امارات متحده عربی به‌طور میانگین ۶۱۷ دلار آمریکا برای خرید آنلاین مواد غذایی خرج کرده است که ۵۷۰ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۴ است. در ایالات متحده نیز میانگین هزینه‌ی هر فرد در این بخش ۳۸۷ دلار آمریکا بوده که حدود ۱۲۵ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۴ را نشان می‌دهد.
عادت خرید آنلاین از دوران دنیاگیری کووید-۱۹ همچنان پابرجا مانده است
به نظر می‌رسد که بسیاری از مردم در دوران ابتدایی دنیاگیری کووید-۱۹ به خرید آنلاین روی آوردند و این عادت همچنان پابرجا مانده است.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتر، فست‌فود بیشتر، چاقی بیشتر
افزایش فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی، ازجمله پلتفرم‌های آنلاین آن‌ها، رژیم غذایی مردم را تغییر داده است. طی ۱۵ سال بررسی مطالعه، فروش مواد غذایی ناسالم و فرآوری‌شده در این فروشگاه‌ها ۱۰٫۹ درصد افزایش یافته است.
به ویژه در جنوب آسیا، افزایش فروش مواد غذایی ناسالم سریع بوده است. در پاکستان، مردم طی ۱۵ سال گذشته هر سال ۵ درصد بیشتر از این فروشگاه‌ها مواد غذایی ناسالم فرآوری‌شده خریده‌اند. در هند، این افزایش ۴ درصد و در بنگلادش ۳ درصد بوده است.
طی ۱۵ سال، مطالعه نشان داد که درصد افراد مبتلا به چاقی در تمام کشورهای بررسی‌شده از ۱۸٫۲ درصد به ۲۳٫۷ درصد افزایش یافته است. بیشترین افزایش چاقی در کشورهایی مشاهده شد که رشد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در آن‌ها بیشترین میزان را داشت. لائوس نمونه‌ی روشنی از این روند است. تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی به ازای هر نفر در این کشور از سال ۲۰۰۹ تاکنون سالانه ۱۵ درصد افزایش یافته است، درحالی‌که درصد افراد مبتلا به چاقی بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ دو برابر شده است.
تقریباً در همه‌ی کشورها، چاقی در حال افزایش است. در استرالیا، اضافه وزن و چاقی به تازگی رسماً از مصرف دخانیات پیشی گرفته و به بزرگ‌ترین عامل آسیب به سلامت عمومی تبدیل شده است.
چرا فکر می‌کنیم سوپرمارکت‌ها مقصر هستند؟
فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هایپرمارکت‌ها علاوه بر مواد غذایی ناسالم، محصولاتی مانند میوه و سبزیجات را نیز عرضه می‌کنند. بااین‌حال، دلایل قانع‌کننده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد محیط خرده‌فروشی نقش مهمی در افزایش چاقی ایفا می‌کند.
مواد غذایی فوق فرآوری‌شده
فروشگاه‌های زنجیره‌ای معمولاً تنوع گسترده‌ای از مواد غذایی بسته‌بندی‌شده با میزان بالای قند، چربی و نمک را ارائه می‌دهند که می‌توانند برای سلامت انسان مضر باشند. مطالعه‌ای که محصولات غذایی و نوشیدنی‌های موجود در سوپرمارکت‌های ۱۲ کشور را بررسی کرده است، نشان می‌دهد که بیشتر این محصولات در دسته‌ی مواد غذایی ناسالم طبقه‌بندی می‌شوند.
تبلیغات گسترده
فروشگاه‌های زنجیره‌ای اغلب مواد غذایی ناسالم را به شدت تبلیغ می‌کنند. این تبلیغات شامل تخفیف‌های قیمتی، آگهی‌های تبلیغاتی در تلویزیون، رسانه‌های اجتماعی و بروشورها و همچنین چیدمان استراتژیک این محصولات در صندوق‌های پرداخت و انتهای راهروهای فروشگاه‌ها می‌شود. مطالعاتی که در بلژیک، ایرلند و ۱۲ کشور دیگر انجام شده‌اند، این الگو را تأیید کرده‌اند.
در فضای آنلاین، مشاهده می‌شود که مواد غذایی ناسالم بیشتر تبلیغ می‌شوند و با تخفیف‌های ویژه و نمایش در بخش‌های پربازدید نسبت به گزینه‌های سالم، در دسترس‌تر هستند.
قدرت خرید بالاتر
در مقایسه با خواربارفروشی‌های مستقل و کوچک، فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ تأثیر به‌مراتب بیشتری بر تنوع محصولات و قیمت‌ها دارند. به دلیل این قدرت، آن‌ها می‌توانند زنجیره‌های تأمین را کنترل کنند و اغلب با تولیدکنندگان ملی و چندملیتی مواد غذایی فوق فرآوری‌شده و ناسالم همکاری می‌کنند.
منبع: زومیت
