زنگ خطر آلزایمر در ایران؛ هر ۷ دقیقه یک مبتلا
با افزایش موارد ابتلا، کاهش سن بیماران و هزینه‌های بالای مراقبت، بیماری آلزایمر به بحرانی انسانی و نظام‌مند در ایران بدل شده که هم بیماران و هم خانواده‌ها را درگیر کرده است.
در کلینیک‌های تخصصی تهران، حضور پرتعداد سالمندانی که در انتظار ویزیت متخصصان مغز و اعصاب هستند، تصویری از واقعیتی تلخ و آرام را به نمایش می‌گذارد: بیماری آلزایمر، اختلالی که نه‌فقط حافظه، بلکه هویت انسان را نیز از بین می‌برد. در حالی‌که برخی بیماران قادر به یادآوری نام فرزندان خود نیستند، برخی دیگر دچار بی‌تفاوتی یا حالت‌های رفتاری عجیب می‌شوند. طبق آمارهای اخیر، هر ۷ دقیقه یک ایرانی به آلزایمر مبتلا می‌شود و این روند، زندگی ده‌ها خانواده را روزانه تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بنا بر گفته رئیس انجمن آلزایمر ایران، بیش از یک میلیون ایرانی به این بیماری مبتلا هستند و سن ابتلا به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش یافته است. در شرایطی که ایران به‌سمت سالمند شدن جمعیت پیش می‌رود، آلزایمر می‌تواند به بحرانی ملی تبدیل شود. این بیماری نه‌تنها فرد مبتلا بلکه خانواده، نظام درمانی و حتی اقتصاد را درگیر می‌کند.
دکتر مهسا سپهوند، متخصص مغز و اعصاب، می‌گوید آلزایمر یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های عصر حاضر است که ریشه‌هایی در ژنتیک و سبک زندگی روزمره دارد. به‌گفته او، این بیماری معمولاً بعد از ۶۵ سالگی بروز می‌کند و احتمال ابتلا با افزایش سن، دو برابر می‌شود. البته نوع ارثی آن، که نادر است، ممکن است در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ زندگی ظاهر شود و با سه ژن اصلی مرتبط است.
علائم هشداردهنده آلزایمر شامل کاهش حافظه، اختلال در قضاوت و استدلال، تغییرات رفتاری، خواب‌های آشفته، سردرگمی و گم شدن در مسیرهای آشناست. دکتر سپهوند بر اهمیت توجه به این نشانه‌ها تأکید می‌کند و می‌گوید که برخی بیماران حتی دچار توهم یا سوء‌ظن شدید به نزدیکان می‌شوند. با وجود این شدت علائم، هنوز درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد و داروهای موجود تنها روند بیماری را کند کرده یا به‌طور موقت علائم را کاهش می‌دهند.
دو نوع دارو برای بیماران تجویز می‌شود: نوع اول برای بهبود علائم شناختی مثل کاهش حافظه، و نوع دوم برای کاهش رسوبات پروتئینی در مغز که عمدتاً در مراحل اولیه و در مطالعات تحقیقاتی استفاده می‌شود. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، چاقی و کلسترول بالا در میانسالی، نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا دارد. همچنین، سبک زندگی سالم و اجتناب از مصرف الکل از جمله اقدامات پیشگیرانه مؤثر محسوب می‌شوند.
همچنین بخوانید: آیا داروهای خواب می‌توانند جلوی آلزایمر را بگیرند؟ یافته‌های تازه از دانشگاه واشنگتن
نقش خانواده در مراقبت از این بیماران
نقش خانواده در مراقبت از بیماران آلزایمری بسیار حیاتی است. این بیماران با گذشت زمان، توانایی‌های خود را از دست می‌دهند و نیاز به کمک در امور روزمره پیدا می‌کنند. مراقبت‌های عاطفی، جسمی، آموزشی و روانی از سوی خانواده‌ها می‌تواند اضطراب و افسردگی بیماران را کاهش داده و کیفیت زندگی آن‌ها را حفظ کند. خانواده‌ها در این مسیر باید آموزش ببینند و با تیم درمانی در ارتباط مداوم باشند.
از سوی دیگر، پرستار و پژوهشگر توانبخشی شناختی، مائده بهرادمهر، بر چندوجهی بودن بیماری تأکید دارد. او تجربه بالینی و تحقیقاتی خود را درباره تفاوت افراد سالم و در معرض زوال عقل به اشتراک می‌گذارد. یکی از شاخص‌های مهم برای تشخیص زودهنگام آلزایمر، تأخیر در نام‌گذاری اشیاء است. او می‌گوید که مراقبت‌ها در مراحل ابتدایی شامل توانبخشی شناختی و آموزش خانواده است، اما در مراحل پیشرفته، بیمار نیازمند مراقبت‌های شدید پرستاری و روانی می‌شود.
یکی از چالش‌های مهم، نادیده گرفتن علائم اولیه از سوی خانواده‌هاست. این بی‌توجهی می‌تواند منجر به تأخیر در غربالگری، تشخیص و شروع درمان شود. همچنین، بسیاری از بیماران داروهای خود را به‌درستی مصرف نمی‌کنند که باعث وخامت وضعیت آن‌ها می‌شود. از سوی دیگر، مراقبین خانوادگی نیز دچار فرسودگی جسمی و روانی می‌شوند، به‌ویژه اگر آموزش و پشتیبانی کافی دریافت نکرده باشند.
هزینه‌های بالای درمان، توانبخشی و مراقبت در منزل، یکی از موانع جدی مراقبت مؤثر است. داروها، جلسات توانبخشی و تجهیزات ایمنی، فشار زیادی بر خانواده‌ها وارد می‌کند و بسیاری از این هزینه‌ها تحت پوشش بیمه نیستند. این مسئله موجب قطع درمان یا تعویق آن در برخی موارد می‌شود.
در نهایت، آلزایمر صرفاً یک بیماری پزشکی نیست؛ تجربه‌ای انسانی، اجتماعی و روانی است که نیازمند تلفیق دانش علمی، آگاهی عمومی و مراقبت چندبعدی است. برای مقابله مؤثر با این بیماری، باید نهادهای بهداشتی، خانواده‌ها و جامعه به‌طور هماهنگ و آموزش‌دیده عمل کنند تا هم کیفیت زندگی بیماران حفظ شود و هم از بار سنگین این بیماری کاسته شود.
منبع: قدس آنلاین
