بمب افکن بی ۲ اسپیریت: ویژگی‌ها و مشخصات سلاح راهبردی آمریکا

تحریریه حرف مرد: علی شاهرخ- بمب افکن بی ۲ یکی از پیشرفته‌ترین، پیچیده‌ترین و گران‌ترین سلاح‌های هوایی آمریکا و جهان است. این هواپیما با بهره‌گیری از فناوری پنهان‌کاری و طراحی خاص، توان نفوذ به عمق شبکه‌های پدافند هوایی را بدون شناسایی شدن دارد. در ادامه به معرفی کامل این بمب‌افکن، ویژگی‌ها، مشخصات فنی، توان تسلیحاتی و نقش آن در دکترین نظامی آمریکا می‌پردازیم.

استفاده از بمب افکن بی ۲ در حمله به ایران

دولت آمریکا در حمله تجاوزکارانه خود به تاسیسات هسته‌ای ایران، برای اولین بار از بمب افکن بی ۲ در منطقه خاورمیانه برای حمل بمب‌های سنگرشکن استفاده کرد. هرچند، بر اساس گفته های مقامات ایران این حمله تاثیر قابل توجهی بر تاسیسات زیرزمینی فردو نداشته است.

این بمب افکن یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای آمریکا است که قادر به حمل انواع تسلیحات و بمب‌ها، از جمله بمب‌های سنگرشکن ۱۴ تنی جی بی یو ۵۷ است. در این مطلب قصد داریم به بررسی ویژگی‌ها و مشخصات بمب افکن B2 بپردازیم.

تاریخچه و توسعه بمب افکن B2

پروژه تولید و ساخت بی ۲، در دهه ۱۹۷۰ با هدف ساخت بمب‌افکنی رادارگریز آغاز شد که بتواند از سامانه‌های دفاعی پیچیده شوروی عبور کرده و اهداف استراتژیک را در خاک دشمن نابود کند. این برنامه ابتدا تحت عنوان بمب‌افکن فناوری پیشرفته (Advanced Technology Bomber) توسعه یافت و شرکت نورثروپ (بعدها نورثروپ گرومن) به‌عنوان پیمانکار اصلی این طرح انتخاب شد. این شرکت طراحی انقلابی بال پرنده را برای کاهش رد راداری این بمب افکن در دستور کار قرار داد.

نخستین نمونه رسمی بمب افکن B2 اولین بار در سال ۱۹۸۸ به طور عمومی رونمایی شد و نخستین پرواز آن در ژوئیه ۱۹۸۹ انجام شد. این بمب‌افکن در سال ۱۹۹۷ به‌طور رسمی وارد خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شد.

در ابتدا قرار بود ۱۳۲ فروند بی ۲ ساخته شود، اما پس از پایان جنگ سرد، این تعداد به ۲۱ فروند کاهش یافت. تاکنون یک فروند طی حادثه‌ای در گوام نابود شده و ۲۰ فروند دیگر همچنان فعال هستند.

بخوانید: چگونه می شود یک ناو هواپیمابر را غرق کرد؟

طراحی و ویژگی‌های ظاهری بمب افکن B2

یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های بی ۲ طراحی منحصر‌به‌فرد آن است. این هواپیما از نوع بال پرنده (Flying Wing) است، به این معنا که برخلاف هواپیماهای معمولی، فاقد سکان عمودی و دم است. این طراحی نه‌تنها به کاهش سطح مقطع راداری کمک می‌کند، بلکه موجب کاهش آشکارسازی حرارتی و صوتی نیز می‌شود. تمامی سامانه‌های موتوری، ورودی‌های هوا و خروجی‌های اگزوز درون بدنه پنهان شده‌اند تا رد گرمایی را نیز به حداقل برسانند.

پوشش بدنه بمب افکن بی ۲ از موادی ویژه ساخته شده که امواج راداری را جذب می‌کند و در کنار طراحی زاویه‌دار و صاف، امکان شناسایی آن را به‌شدت کاهش می‌دهد. طراحی ارگونومیک، سیستم‌های کنترلی دیجیتال (fly-by-wire) و فناوری پرواز خودکار نیز باعث شده خدمه بتوانند پروازهایی بسیار طولانی را با دقت بالا کنترل کنند.

مشخصات فنی بمب افکن بی ۲

• خدمه: ۲ نفر (خلبان و فرمانده ماموریت)
• طول:۲۱ متر
• دهانه بال: ۵۲.۴ متر
• ارتفاع: ۵.۱ متر
• وزن خالی: حدود ۷۲.۵۰۰ کیلوگرم
• وزن برخاست حداکثری: \~۱۵۳.۰۰۰ کیلوگرم
• سقف پرواز: ۱۵.۰۰۰ متر
• سرعت: حدود ۱۰۱۰ کیلومتر بر ساعت (زیر صوت، معادل ماخ ۰.۹۵)
• برد عملیاتی: بیش از ۹۶۰۰ کیلومتر بدون سوخت‌گیری / تا ۱۹۰۰۰ کیلومتر با سوخت‌گیری هوایی
• پیشرانه: ۴ موتور توربوفن جنرال الکتریک F118-GE-100 (هرکدام با ۱۷.۳۰۰ پوند رانش)
• مصرف سوخت: در حد بهینه برای پروازهای بین‌قاره‌ای بدون توقف

فناوری پنهان‌کاری (Stealth)

اصلی‌ترین ویژگی بمب افکن b2، فناوری رادارگریز آن است. به‌کارگیری مواد جاذب امواج راداری، طراحی بدنه زاویه‌دار، نبود سطوح عمودی و جای‌گیری دقیق موتور درون بدنه، همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا سطح مقطع راداری B-2 کمتر از یک پرنده معمولی باشد. این هواپیما نه‌تنها در مقابل رادارهای باند X و S، بلکه در برابر رادارهای طول‌موج بلندتر نیز اثربخشی دارد. حتی امواج فروسرخ و سیگنال‌های الکترومغناطیسی نیز با تدابیر خاصی کنترل شده‌اند.

تکنولوژی پنهان‌کاری بی ۲ آن‌چنان پیشرفته است که امکان عبور از سامانه‌های چندلایه پدافند موشکی را بدون شناسایی دارد.

تسلیحات و ظرفیت رزمی بمب افکن B2

بمب افکن رادارگریز B2 دارای دو دهلیز داخلی برای حمل مهمات است که قابلیت حمل حدود ۱۸ تا ۲۰ تن بمب را دارند. تمامی تسلیحات درون بدنه پنهان می‌شوند تا اثربخشی این پنهان‌کاری بیشتر حفظ شود. برخی از مهم‌ترین تسلیحات قابل حمل توسط بمب افکن رادارگریز بی ۲ عبارت‌اند از:

• بمب‌های هدایت‌شونده با GPS (JDAM)
• بمب‌های متعارف مثل Mk82 و Mk84
• بمب‌های هسته‌ای B61 و B83
• بمب سنگرشکن GBU-57A/B (برای نفوذ به تاسیسات زیرزمینی)
• موشک‌های کروز با برد بالا (در نسخه‌های توسعه‌یافته)

این بمب‌افکن قادر است حملاتی با دقت بالا علیه اهداف نظامی، صنعتی، مخفی‌شده یا دارای پدافند پیشرفته انجام دهد.

نقش عملیاتی و ماموریت‌ها

بمب افکن بی ۲ از زمان ورود به خدمت در عملیات‌های متعددی نقش‌آفرینی کرده است. از جمله در سال ۱۹۹۹ در کوزوو، پدافند صرب‌ها را از فاصله دوری منهدم کرد. این بمب افکن در افغانستان و عراق نیز برای حمله به مراکز فرماندهی طالبان و ارتش صدام کاربر داشت.

دیگر عملیات مهم بمب افکن بی ۲ عبارت است از حمله به مواضع نیروهای مسلح در یمن و لیبی و البته حضور در رزمایش‌های گسترده نظامی برای شبیه‌سازی جنگ برابر چین و روسیه. این مأموریت‌ها نشان می‌دهد که B-2 نه‌تنها در سناریوهای هسته‌ای، بلکه در جنگ‌های متعارف نیز اثربخشی بی‌نظیری دارد.

نقاط ضعف و چالش‌ها

اگرچه بی ۲ یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای تاریخ است، اما بدون نقطه ضعف هم نیست:

• هزینه ساخت بسیار بالا: حدود ۲ میلیارد دلار برای هر فروند (تا ۴ میلیارد دلار با هزینه‌های جانبی).
• نگهداری حساس: نیاز به آشیانه‌های ویژه با شرایط محیطی کنترل‌شده.
• قابلیت عملیاتی محدود در خارج از آمریکا: به دلیل زیرساخت‌های پیچیده.
• سرعت کمتر از صوت: برای ماموریت‌های خاص، ممکن است به سرعت بالا نیاز باشد.

آینده B-2 و جایگزینی با B-21

طی سالیان گذشته، نیروی هوایی آمریکا، پروژه B-21 Raider را به عنوان جانشین بمب افکن B2 معرفی کرده و به نظر قصد دارد به مرور بمب افکن B2 را از خدمت خارج کرده و B-21 Raider را به عنوان گزینه‌ای با هزینه کمتر، پنهان‌کاری بالاتر و توانمندی‌های دیجیتال بهتر جایگزین آن کند. با این حال، تا تکمیل ناوگان B-21، بمب‌افکن B-2 همچنان یکی از ستون‌های اصلی قدرت تهاجمی آمریکا باقی خواهد ماند.

جمع‌بندی

بمب افکن بی ۲ را می‌توان نماد تسلط فناورانه آمریکا در عرصه جنگ هوایی دانست. این هواپیما با ترکیبی از طراحی آیرودینامیک انقلابی، فناوری پنهان‌کاری پیشرفته، توان تسلیحاتی سنگین و برد بلند، همچنان در رأس تجهیزات راهبردی نیروی هوایی ایالات متحده قرار دارد. هرچند نگهداری آن پرهزینه و پیچیده است، اما توانمندی‌اش در عبور بی‌صدا از خطوط پدافندی، آن را به یکی از موثرترین سلاح‌های تاریخ تبدیل کرده است.

تصاویر بیشتر از بمب افکن پیشرفته بی ۲:

منبع: پدال و جنگاوران