تولد آموزش هوشمند؛ ورود هوش مصنوعی به دنیای آموزش
نظام آموزش کشور مدت‌ها است که دستخوش تغییرات عمده‌ای نشده، اما ظهور فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی به این معنا است که باید در تمام حوزه‌ها به خصوص آموزش بازنگری‌های زیادی شود.
یک معلم و روانشناس گفت: لزوم آموزش هوش مصنوعی در مدارس باید آغازی برای تحول عمیق در فلسفه، ساختار و روش‌های یاددهی‌ـ‌یادگیری در نظام آموزشی کشور باشد، نه صرفاً افزودن یک سرفصل درسی.
در پی اظهار نظر اخیر مسعود پزشکیان ، رئیس جمهوری ایران درباره لزوم افزودن آموزش هوش مصنوعی به سرفصل‌های تربیت معلم و برنامه‌ریزی برای آموزش آن در مدارس، بار دیگر مسئله‌ی تحول بنیادین در نظام آموزشی کشور به صدر گفت و گوهای تخصصی بازگشته است؛ اما این بار با پرسشی عمیق‌تر: آیا صرفاً اضافه کردن واحد درسی «هوش مصنوعی» به برنامه‌های تربیت معلم کافی‌ست؟ یا اساساً باید در مفهوم، ساختار و فلسفه مدرسه تجدیدنظر کرد؟
از آموزش محوری به یادگیری‌محوری
سامان سلامیان، معلم و روانشناس در گفت و گو با رکنا گفت: مدرسه در شکل سنتی‌اش—یعنی فضایی آجری و سیمانی با معلم در رأس و دانش‌آموزان در صفوف مرتب—بیش از یک قرن است که تقریباً بدون تغییر باقی مانده است. این در حالی‌ست که فناوری، جامعه، اقتصاد، شغل‌ها و حتی ساختار خانواده‌ها به‌سرعت متحول شده‌اند. امروز دیگر آموزش نباید بر پایه انتقال اطلاعات از معلم به دانش‌آموز باشد، بلکه باید بسترهایی برای یادگیری شخصی‌سازی‌شده، تجربه‌محور و مسئله‌محور فراهم کند. هوش مصنوعی می‌تواند در این گذار نقش کلیدی ایفا کند، اما نه صرفاً به عنوان یک سرفصل آموزشی، بلکه به عنوان موتور محرک کل نظام یاددهی و یادگیری.
معلمِ آینده: تسهیل‌گر نه ناظم
وی در ادامه تاکید کرد: در مدل سنتی، معلم نقشی مشابه با ناظر، ممتحن و حتی حافظ نظم اجتماعی کلاس دارد. اما در الگوی نوین، معلم بیشتر به نقش «تسهیل‌گر یادگیری» یا «طراح مسیر رشد» نزدیک می‌شود.
همچنین بخوانید: آموزش و پرورش از تصویب اساسنامه مدرسه مجازی خبر داد
حضور هوش مصنوعی در کلاس به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که متناسب با سبک یادگیری و سرعت فردی خود، محتوا را دریافت کرده، تمرین کنند، بازخورد بگیرند و تحلیل عمیق‌تری از موضوعات داشته باشند. نقش معلم نیز از تدریس مستقیم به هدایت هدفمند تعاملات میان دانش‌آموز و ابزارهای هوشمند تبدیل می‌شود.
وقتی یوتیوب از کلاس مؤثرتر است
او همچنین افزود: اکنون بسیاری از نوجوانان ترجیح می‌دهند مسائل پیچیده فیزیک و ریاضی را از معلمان ناشناس در یوتیوب و آپارات یاد بگیرند. محتوای چندرسانه‌ای، سرعت تدریس قابل تنظیم، دسترسی دائم، و سبک آموزش غیررسمی، این پلتفرم‌ها را از آموزش کلاسیک پیشی داده است. این اتفاق را نمی‌توان نادیده گرفت یا با سخت‌گیری بیشتر در مدارس مهار کرد؛ باید آن را شناخت، ساختارمند کرد و در جهت یادگیری اثربخش به کار گرفت.
دیگر مدرسه نسازید، محتوا بسازید
سامان سلایمان افزود: در حالی‌که در سال‌های اخیر خیرین مدرسه‌ساز نقشی مهم در توسعه فیزیکی زیرساخت‌های آموزشی ایفا کرده‌اند، زمان آن فرارسیده که این خیرخواهی به فضای دیجیتال نیز ورود کند. ساخت مدرسه‌های آجر و سیمانی، اگر با محتوای دیجیتال، منابع فارسی با کیفیت، و زیرساخت یادگیری هوشمند همراه نباشد، دیگر پاسخ‌گوی نیازهای نسل جدید نیست. کمک به تولید محتوای آموزشی عمیق به زبان فارسی، مشارکت در توسعه پلتفرم‌های یادگیری تعاملی، و غنابخشی به دیتای فارسی برای هوش مصنوعی، آینده‌نگرانه‌ترین شکل خیرخواهی آموزشی در دوران معاصر است.
تحول ضروری و نه تزئینی
این معلم و روانشناس تاکید کرد: در نهایت، آموزش هوش مصنوعی در مدارس و تربیت معلمان برای این حوزه، نباید صرفاً در حد یک واحد درسی باقی بماند. بلکه باید نشانه‌ای از یک تحول عمیق در فلسفه آموزش باشد. مدرسه باید از نهادی صرفاً برای انتقال اطلاعات، به اکوسیستمی تبدیل شود که در آن یادگیری، تجربه‌ای پویا، فردی، فناورانه و عمیق است.
وی در پایان گفت: مدرسه سنتی در حال افول است؛ اما آنچه می‌میرد، قالب‌های کهنه و ناکارآمد آن است. وظیفه ماست که به جای حفظ کالبد آن، به احیای روح یادگیری در قالبی نوین بپردازیم—قالبی که با شتاب دانش بشری و ظرفیت‌های فناوری هم‌راستا باشد.
منبع: رکنا
