راز لکه‌های روی سطح مریخ؛ آیا واقعا آب وجود دارد یا فقط گرد و غبار است؟
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد ساختارهای عظیم و پیچیده زیر سطح مریخ، ممکن است کلید فهم فعالیت‌های آتشفشانی این سیاره باشند و نشانه‌هایی از آتشفشان‌های احتمالی آینده را ارائه دهند.
به گزارش حرف مرد، سال‌هاست که لکه‌های تاریک روی سطح مریخ یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و رازآلود در علم فضاشناسی بوده‌اند. دانشمندان نظریه‌های متفاوتی درباره منشأ این لکه‌ها دارند و حتی برخی نظریه‌های توطئه نیز پیرامون آن‌ها شکل گرفته است.
این لکه‌های مرموز برای اولین بار در تصاویر مأموریت وایکینگ ناسا در دهه ۱۹۷۰ دیده شدند. برخی آن‌ها را به جریان‌های مایع نسبت می‌دادند و عده‌ای دیگر معتقد بودند این لکه‌ها ناشی از فرایندهای خشک و بدون حضور آب هستند.
این خطوط تاریک عجیب که به نام «خطوط شیب تکرارشونده» یا RSL شناخته می‌شوند، از فضا به شکل خطوط روی شیب‌ها دیده می‌شوند. برخی از این لکه‌ها سال‌ها یا حتی دهه‌ها پایدار می‌مانند، اما برخی دیگر به سرعت ناپدید می‌شوند.
اما اکنون یک مطالعه جدید با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، دیدگاه‌های قبلی را به چالش کشیده است؛ پژوهشگران معتقدند این لکه‌ها نتیجه حضور آب نیستند، بلکه نشانه‌هایی از فعالیت باد و گرد و غبار هستند.
آدوماس والانتیناس، پژوهشگر پسادکترایی دانشگاه براون و نویسنده اصلی تحقیق می‌گوید: «یکی از تمرکزهای اصلی در تحقیقات مریخ، فهم فرایندهای جاری روی این سیاره، از جمله امکان وجود آب مایع روی سطح آن است.»
او ادامه می‌دهد: «مطالعه ما این لکه‌ها را بازبینی کرد اما هیچ نشانه‌ای از حضور آب پیدا نکرد. مدل ما بیشتر فرایندهای خشک را تأیید می‌کند.»
این مطالعه که در ماه مه در مجله Nature Communications منتشر شده، توسط والانتیناس و همکارش والنتین بیکل انجام شده است. آن‌ها از الگوریتم یادگیری ماشینی استفاده کردند تا بیش از ۵۰۰,۰۰۰ لکه شیب‌دار روی مریخ را شناسایی و فهرست کنند.
والنتین بیکل توضیح می‌دهد: «وقتی نقشه جهانی این لکه‌ها را داشتیم، آن را با پایگاه‌های داده‌ای از پارامترهای دیگری مثل دما، سرعت باد، رطوبت، فعالیت لغزش سنگ‌ها و عوامل دیگر مقایسه کردیم.»
او اضافه می‌کند: «سپس همبستگی‌ها را برای صدها هزار مورد بررسی کردیم تا شرایط شکل‌گیری این لکه‌ها بهتر شناخته شود.»
نتایج نشان داد که لکه‌های شیب‌دار و RSL معمولاً با نشانه‌هایی که حاکی از وجود آب مایع یا برفک باشد، مرتبط نیستند.
در عوض، پژوهشگران دریافتند که این لکه‌ها بیشتر در مناطقی ظاهر می‌شوند که سرعت باد و میزان رسوب گرد و غبار بالاتر از حد معمول است، که دلالت بر منشأ خشک آن‌ها دارد.
آن‌ها نتیجه گرفتند این لکه‌ها احتمالاً زمانی شکل می‌گیرند که لایه‌های نازک گرد و غبار به طور ناگهانی از روی شیب‌های تند سر می‌خورند. عوامل محرک این پدیده ممکن است متفاوت باشند.
محققان معتقدند این یافته‌ها «تردیدهای جدیدی در مورد امکان سکونت‌پذیری محیط‌های اطراف این لکه‌ها ایجاد می‌کنند.»
ناسا نیز می‌گوید:
جالب است که این لکه‌ها کمتر از ۰.۱ درصد از سطح مریخ را پوشش می‌دهند، اما تأثیر آن‌ها بسیار بزرگ است. برآورد شده است که این لکه‌ها هر سال مریخی، به اندازه چند طوفان گرد و غبار جهانی، گرد و غبار جابجا می‌کنند که نقش مهمی در آب و هوا و چرخه گرد و غبار مریخ ایفا می‌کند.
همچنین بخوانید: دانشمندان الگویی جهانی برای پراکندگی حیات روی زمین کشف کردند
کشف ساختارهای عظیم زیر سطح مریخ: سرنخی به فعالیت‌های آتشفشانی احتمالی
پژوهشگران همچنین ساختارهای عجیبی را در زیر سطح مریخ کشف کرده‌اند که ممکن است اطلاعات جدیدی درباره فعالیت‌های آتشفشانی این سیاره فراهم کند.
البته آدم فضایی در کار نیست! این ساختارها بیشتر مربوط به آتشفشان‌های فضایی هستند.
مریخ میزبان بزرگ‌ترین آتشفشان منظومه شمسی به نام «المپوس مونز» است که در منطقه‌ای به نام «ثارسیس مونتس» قرار دارد.
در زیر این منطقه، پژوهشگران یک توده عظیم زیرزمینی به طول تقریبی ۱۰۰۰ مایل و عمق بیش از ۶۸۰ مایل کشف کرده‌اند که می‌تواند به فهم ما از فعالیت‌های آتشفشانی مریخ کمک کند.
دکتر بارت روت از دانشگاه صنعتی دلفت، رهبر این مطالعه می‌گوید: «این ساختارهای متراکم ممکن است منشأ آتشفشانی داشته باشند یا نتیجه فشرده‌شدن مواد به علت برخوردهای کهن باشند.»
او می‌افزاید: «ما حدود ۲۰ ویژگی با اندازه‌های مختلف را شناسایی کردیم که در اطراف کلاهک قطبی شمالی مریخ پراکنده‌اند — یکی از آن‌ها شکل عجیبی دارد که شبیه سگ است.»
این ساختارها در سطح مریخ دیده نمی‌شوند، در حقیقت این داده‌های گرانشی هستند که تاریخچه قدیمی نیمکره شمالی مریخ را برای ما نمایش می‌دهند.
مطالعه نشان می‌دهد که این ساختارها به صورت یک جریان گرمابی از مواد مذاب به سمت لیتوسفر در حرکت‌اند که ممکن است در آینده آتشفشان‌های جدیدی ایجاد کنند.
به زبان ساده‌تر، اگر این جریان‌های گرمابی به سطح برسند، می‌تواند موجب فعالیت‌های آتشفشانی تازه در مریخ شود.
منبع: ladbible
