نوروز در صداوسیما: مثل همیشه کسل‌کننده

ویژه برنامه‌های تحویل سال با همه تلاشی که شد نقطه ضعف‌هایی داشتند از جمله گفتگوهای کسل کننده یا حضور مهمانان تکراری که در این گزارش به تفصیل به آنها پرداخته شده است.

نکته مهمی که لازم است نسبت به ویژه برنامه‌های تحویل سال به عنوان نقطه ضعف لحاظ شود این است که امسال روز عید یا سال نو با روز ضربت خوردن امیر مومنان (ع) در ماه مبارک رمضان همزمان شده بود و این تقارن در اکثر شبکه‌ها در نبود طراحی‌های ویژه به شکل کج سلیقه‌ای پیش رفت. شبکه‌ها می‌توانستند از مهمانان ویژه‌تری بهره بگیرند و سخنان مهمتری درباره امیر مومنان (ع) مطرح شود یا حتی به شکل ویژه‌تری به سریال «امام علی (ع)» و چهره‌های آنکه تنها میراث تلویزیون درباره حضرت علی (ع) است، بپردازند اما نه آیتم ویژه ای طراحی شد و نه از مهمانان بهره لازم گرفته شد. ضمن اینکه امسال هم شبکه‌های سیما به دورهمی هایی تکراری از حضور بازیگران بدل شد. برخی از این دورهمی ها هم آنقدر مهمانانش یکسان بود که انگار صرفاً رقابت سطحی نگرانه ای برای دعوت از مهمانان یک شبکه در شبکه ای دیگر شده بود تا امتیاز این رقابت باخت – باخت را از دست ندهند. مصطفی راغب هم از جمله مهمانان خواننده‌ای بود که در همه شبکه‌های اصلی حضور داشت و تقریباً شبکه ای نبود که به آن «نه» گفته باشد.

شبکه یک؛ ایران دوست داشتنی

شبکه یک سیما ویژه برنامه «ایران دوست داشتنی» را از ابتدای ماه مبارک رمضان روی آنتن برد و از ۲۶ فروردین سعی کرد برنامه را بیشتر حال و هوایی نوروزی ببخشد. این برنامه با اجرای مهدی مفیدی پخش می‌شد و مجریانی مثل سونیا پوریامین و اسماعیل آذر نیز به تناسب مهمانان برنامه نیز در گفتگوها و بخش‌های مختلف برنامه حضور داشتند. شروع اولین بخش ویژه برنامه تحویل سال با چاوش خوانی، آیین چراغ بران، شاهنامه خوانی و … همراه بود و گروهی با لباس‌هایی از خطه های مختلف ایران به سرنا نوازی پرداختند. این برنامه البته از ابتدای ماه رمضان شروع شد و در شب‌های منتهی به سال نو تغییراتی اندک پیدا کرد. این برنامه در سال‌های اخیر بیشتر سراغ دعوت از گروه‌ها و مهمانانی از خطه های مختلف کشور رفته و تلاش کرده است که بیشتر با همان رویکرد شبکه ملی و سراسری مهمانانی از سراسر کشور را دعوت کنند.

این ویژه برنامه برای روز عید و آخرین ساعات منتهی به سال نو نیز چند تن از شاعران کشور از جمله علیرضا قزوه و مرتضی امیری اسفندقه را دعوت کرد که به همراه اسماعیل آذر از شعر گفتند و شعرخوانی کردند. سالار عقیلی نیز مهمان ویژه این بخش بود که غیر از اجرای قطعات مشهور خود از او خواسته شد تا برخی از ابیات شاعران را هم به صورت بداهه اجرا کند که شاید خلاق‌ترین بخش این ویژه برنامه بود. در ادامه این روز مجریان برنامه‌های مختلف شبکه یک سیما از برنامه‌های سیاسی مثل «مکث» تا برنامه‌های ورزشی مهمان شدند و با مجری‌ها گفتگو کردند. ویژه برنامه شبکه یک بیشتر روندی سنتی و کلاسیک داشت که از خلاقیت کمتری هم بهره گرفته بود و سعی کرد در بخش‌هایی به صورت فرهیخته‌تر اما با ریتمی کند برنامه اش را به آنتن برساند. استیج این برنامه مثل سال‌های اخیر یک صحنه بزرگ بود که وال‌های چشم نواز اما تکراری داشت و برای ویژه برنامه تحویل سال چندان تغییر محسوسی طراحی نشده بود. این برنامه شاید توانست به دلیل اولویت شبکه یک برای بسیاری از خانواده‌ها همچنان بیننده داشته باشد اما تغییر ویژه ای برای خود برنامه نسبت به دیگر اعیاد و مناسبت‌ها نداشت و طراحی متفاوتی برایش در نظر گرفته نشده بود. شاید بتوان گفت در میان شبکه‌های سراسری معمولی‌ترین برنامه را به خود اختصاص داده بود.

شبکه دو سیما؛ شب عیدی

حالا چند سالی است که اجرای ویژه برنامه‌های عیدانه شبکه دو بر عهده گروه مجریان برنامه «صبحانه ایرانی» است. رقابت اصلی ویژه برنامه‌های تحویل سال هم شاید به رقابت شبکه دو و شبکه سه برمی گردد که هر یک سعی دارند مهمانان متفاوتی را دعوت کنند و بیشتر به چشم آیند. البته این شبکه در سال‌هایی از برخی مجریان برنامه‌های دیگر خود هم بهره گرفته است مثل مژده لواسانی یا مصطفی امامی که اتفاقاً ریتم و تنوع برنامه را هم بالا برده بودند و اتفاق بهتری شکل گرفته بود. امسال اما صرفاً المیرا شریفی مقدم، وحید رونقی و مجید یحیایی اجرای برنامه‌ها را به عهده داشتند. ویژه برنامه تحویل سال این شبکه در ۲۶ اسفند با حضور علی لهراسبی خواننده پر کار دهه ۸۰ کلید خورد و بعد با حضور زوج بازیگر مهوش صبرکن و محمود پاک نیت ادامه پیدا کرد. المیرا شریفی مقدم و وحید رونقی در این چند شب مهمانان مختلفی از بازیگران و ورزشکاران را دعوت کردند و سعی کردند تیترهای مختلفی هم از مهمانانشان بگیرند با این حال حضور مهمانان در برنامه طولانی می‌شد و ویژه برنامه در این چند شب اگر نگوییم نمره‌ای زیر حد متوسط اما بالاتر از آن هم نتوانست دریافت کند.

شبکه دو در این سال‌ها سعی کرده است در مواردی آوانگارد باشد و سراغ حرف‌هایی متفاوت از خلال برنامه‌هایش برود اما این برنامه به شکل روتینی پیش رفت. یک آیتم ثابت شبانه برای سعید عزیزی به عنوان مشاور در نظر گرفت در روز عید هم سراغ مهمانانی برای مداحی و … رفت تا همزمان تقارن روز عید و روز ضربت خوردن امیر مومنان (ع) رعایت شود. با این حال این تقارن همانطورکه گفته شد در در اکثر شبکه‌ها به شکل بی سلیقه‌ای پیش رفت. شبکه دو که امسال یکی از برگ برنده‌های برنامه‌های سحر تلویزیون را در نیمه اول ماه رمضان در اختیار داشت می‌توانست از سخنران‌ها در زمانی کوتاه مدت بهره بگیرد و همان فضای پیشرو را ولو با دوز کمتر در مهمانانش تعریف کند. المیرا شریفی این چند شب چند مهمان ویژه داشت که انتظار می‌رفت تیتر رسانه‌ها شود یا سوالی بپرسد که جوابی ویژه داشته باشد؛ مهدی خسروی مجری مناظره‌ها، خانواده عباس عراقچی وزیر امور خارجه از جمله این مهمانان بودند. چهره‌هایی که بیشتر فضایی سیاسی داشتند و با توجه به سابقه شریفی مقدم انتظار می‌رفت مجری گفتگوهایی دیدنی رقم بزند.

شبکه سه؛ سال نو

برنامه تحویل سال شبکه سه را در مناسبت‌های عیدانه یکی دو سال اخیر ایمان قیاسی اجرا می‌کرد امسال اما این ویژه برنامه با طراحی متفاوتی پیش رفت که اتفاقاً به تنوع برنامه کمک کرد. ایمان قیاسی به عنوان مجری اصلی برنامه و در کنار او مبینا نصیری هم به عنوان مجری خانم حضور داشت که در سال‌های اخیر جای یک خانم در شبکه سه خالی بود. در عین حال در دعوت از مهمانانی در فضاهای ورزشی یا مذهبی هم مجریان دیگری در کنار قیاسی قرار گرفتند. مثلاً نجم الدین شریعتی در زمان حضور کارشناسان برنامه «محفل» یا برخی مداحان، مجری اصلی برنامه شد یا حضور ورزشکاران با اجرای محمدحسین میثاقی همراه شد که اتفاق بهتری را شکل داد. با این حال این ویژه برنامه هم مثل دیگر شبکه‌ها با مشکل ریتم مواجه بود و ساعتی از برنامه در اختیار چند مهمان قرار می‌گرفت. شاید برای مهمانان عمومی‌تر این نکته چندان به صورت نقطه ضعف به چشم نیاید اما حضور مهمانانی برای یک طیف خاص مثل ورزشکاران در شب دوم این ویژه برنامه برای برنامه‌ای که مخاطبی عمومی‌تر دارد، خسته کننده شده بود.

تنوع مهمانان شبکه سه بیشتر بود اما در عین حال به عنوان ابزاری برای ریتم بالا هم محسوب نشد. به ویژه که باز هم انتظار می‌رفت از مهمانان تیترهای جذابی گرفته شود. مثلاً حضور نرگس محمدی بازیگر سریال «ستایش» می‌توانست به غیر از واکنش به بازپخش این سریال پای حواشی قدیمی را هم به میان بکشد تا تیتر بیشتری داشته باشد.

شبکه سه که در ویژه برنامه‌های خود از یک بازیگر یا چهره هم معمولاً به عنوان مجری-همراه بهره می‌گیرد این بار جواد خواجوی را در برخی از گفتگوها دعوت کرده بود. پیش از این یوسف تیموری و بهمن هاشمی در برنامه‌ها حضور داشتند که حضورشان با انتقاداتی هم مواجه شده بود و خواجوی حضور مناسب‌تری داشت.

شبکه سه امسال برای خواننده‌هایش مکانی ویژه خارج از استودیوی برنامه تدارک دیده بود که از پالایشگاه عسلویه، سواحل دریای خلیج فارس، عرشه ناو شهید سلیمانی و … به اجرا پرداختند. ویژه برنامه شبکه سه در میان سایر ویژه برنامه‌ها احتمالاً مخاطب بیشتری هم داشته است و در تلوبیون حدود ۵۰۰ هزار بار دیده شده است.

شبکه نسیم؛ یک زلف و این همه دل

اجرای ویژه برنامه تحویل سال شبکه نسیم را برای دومین بار فرزاد حسنی بر عهده داشت. مدیریت صحنه، تسلط حسنی به ادبیات و واژگان و سطح سواد او در میان مجریان تحویل سال چند پله‌ای بالاتر است. هر چند در مقایسه با مجریانی مثل اسماعیل آذر (در ویژه برنامه تحویل سال شبکه یک) که استاد ادبیات است حضور حسنی یک ویژگی دیگر هم دارد و آن هم این است که به دلیل سال‌ها فعالیت رادیویی و تلویزیونی، برنامه اش می‌تواند بدون اینکه صرفاً برای یک قشر خاص باشد از هر طیفی را جذب کند و بیشتر رسانه‌ای باشد. در عین حال برگ برنده ویژه برنامه شبکه نسیم خود فرزاد حسنی بود که البته این برنامه هم با نقطه ضعف‌هایی همراه بود.

اول اینکه تولیدی بودن برنامه باعث شد برخی از مهمانان عیناً در شبکه دیگر هم حاضر باشند که مشخص نیست حضورشان در این شبکه زودتر ضبط شده است یا شبکه دیگر عیناً همین چهره‌ها را با یکی دو نفر متفاوت دعوت کرده است. مصداقش هم خانواده امیرسلیمانی ها هستند که زوج سپند امیر سلیمانی و همسرش مونا کرمی، کمند و پدرشان سعید امیرسلیمانی به همراه مادرشان در این برنامه حضور داشتند و شب اول هم مهمان برنامه شبکه سه بودند. ترکیب این مهمانان در شبکه سه با کمی تفاوت همراه بود.

نکته بعدی زمان بندی برنامه است که فقط روز تحویل سال در شبکه نسیم پخش شد و می‌توانست در نسبت با دیگر برنامه‌ها که از ۲۶ اسفند روی آنتن رفتند، ضریب تنوع مهمانان را در همان یک روز بالاتر ببرد. ابوالفضل پورعرب و عنایت بخشی در بخشی از برنامه مهمان شدند که از حیث یادآوری چهره‌های پیشکسوت حضور عنایت بخشی اتفاق خوبی بود.

نکته دیگر اینکه از این شبکه هم انتظار می‌رفت مهمانان ویژه‌تری در ویژه برنامه اش حضور پیدا کنند و مثلاً محسن کیایی و محمد بحرانی یا جناب خان که در همین شبکه برنامه دارند جزو این ویژه‌ها باشند.

قضاوت نهایی با خوانندگان

در این گزارش صرفاً برنامه‌های شبکه‌های اصلی را مرور کرده‌ایم که بیشتر مورد رجوع مخاطب قرار گرفته است و طبیعتاً شبکه چهار که ویژه برنامه‌هایش برای یک قشر از مخاطب در نظر گرفته می‌شود یا شبکه تهران که صرفاً برای مردم استان تهران است، کنار گذاشته شدند. اما در میان شبکه‌های اصلی می‌توان به ویژه برنامه تحویل سال شبکه افق هم اشاره کرد که با اجرای مصطفی امامی پخش شد و فارغ از نقاط ضعف این برنامه در رویکردهایش نسبت به حضور مهمانان و باز هم طولانی شدن برخی گفتگوها، اما اجرا به شکل ژورنالیستی‌تری پیش رفت. امامی مجری برنامه در ۲ شب میزبان بازیگران قبلی «پایتخت» بود و تلاش کرد از هر یک تیترهایی برای مخاطب بگیرد و آنها را وارد چالش کند.

با این حال امسال شاید دست شبکه‌ها از مهمانان ویژه خالی بود و نمی‌توان با قطعیت گفت که کدام یک از این شبکه‌ها مهمان ویژه ای دعوت کرده‌اند که برگ برنده‌ای برای تلویزیون باشد. هرچند درنهایت قضاوت نهایی با مخاطب است که بگوید برنامه‌های تحویل سال ۱۴۰۴ را دوست داشته است یا خیر؟!