از تنبل سه‌انگشتی تا کوسه گرینلند؛ آشنایی با کندترین جانوران جهان
برخلاف شکارچیان سریع و پرشتاب، بسیاری از جانوران به دلیل شرایط زیستی و استراتژی بقا، آهسته حرکت می‌کنند. از شقایق‌های دریایی تا تنبل سه‌انگشتی، جهان پر است از موجوداتی که کندی راز زنده‌ماندنشان است.
جانوران سریع همیشه به خاطر رکوردهای حیرت‌انگیزشان در سرعت، توجه زیادی جلب می‌کنند. اما آن‌هایی که کند حرکت می‌کنند چه؟ جیمز مک‌لین، متصدی ارشد ماهی‌ها در موزه تاریخ طبیعی لندن می‌گوید: «ما قطعاً طوری برنامه‌ریزی شده‌ایم که فکر کنیم سرعت چیز خوبی است. اما برای بسیاری از جانوران، این اصلاً معنا ندارد».
برای اندازه‌گیری سرعت جانوران، می‌توان زمان طی مسافت معینی را معیار گرفت. با این حساب، شاید کندترین جانور شقایق دریایی باشد که تنها با سرعت ۴ تا ۶ اینچ (۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر) در ساعت حرکت می‌کند (۰.۰۰۰۰۶ تا ۰.۰۰۰۱۵ مایل در ساعت). این هم معمولاً زمانی است که به دنبال محل تازه‌ای برای زندگی باشد، وگرنه ثابت می‌ماند.
اندکی بعد از آن، اسب دریایی کوتوله (Hippocampus zosterae) قرار دارد که به‌طور گسترده به‌عنوان کندترین ماهی شناگر و یکی از کندترین جانوران جهان شناخته می‌شود. وضعیت عمودی بدن در شنا و باله پشتی بسیار کوچک باعث می‌شود قدرت حرکت آن در آب محدود باشد. مک‌لین می‌گوید: «اگر مجبورش کنید حرکت کند، یک و نیم متر (پنج فوت) را در یک ساعت طی خواهد کرد».
اما این برای اسب دریایی مشکلی نیست، زیرا بیشتر وقتش را با دم بلند و گیرنده‌اش به علف‌های دریایی می‌چسبد و سخت‌پوستان ریز عبوری را شکار می‌کند. «غذا خودش به سراغش می‌آید، بنابراین نیازی به سرعت ندارد.» علاوه بر این، زرهی از صفحات استخوانی محکم دارد و شکارچیان زیادی تهدیدش نمی‌کنند.
اسب‌های دریایی تنها زمانی سریع‌تر می‌شوند که آماده جفت‌گیری باشند. در این زمان، آن‌ها با هم نوعی «رقص هماهنگ» انجام می‌دهند که گاه ساعت‌ها طول می‌کشد.
در لایه‌های عمیق‌تر اقیانوس، کوسه گرینلند (Somniosus microcephalus) با طولی تا ۷.۳ متر، غولی باستانی است که با سرعتی بسیار آهسته، حدود ۲ مایل (۳ کیلومتر) در ساعت شنا می‌کند. این کوسه بیشتر لاشه‌خوار است و در آب‌های سرد قطب شمال زندگی می‌کند. مک‌لین می‌گوید: «برای چنین سبکی از زندگی، نیازی به سرعت نیست».
همچنین بخوانید: کراتین پشم گوسفند، راهکاری برای محافظت و ترمیم مینای دندان!
حرکت کند روی خشکی
روی زمین، کندترین جانور احتمالاً حلزون موزی (banana slug) است که تنها با سرعت ۰.۰۰۹۶ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند. جان ابلت، متصدی ارشد نرم‌تنان در موزه تاریخ طبیعی لندن می‌گوید: «بسیاری از نرم‌تنان در بزرگسالی اصلاً حرکت نمی‌کنند، یا مانند برخی دوکفه‌ای‌ها کاملاً ثابت‌اند.» او اضافه می‌کند که حتی با وجود جثه کوچک، نرم‌تنان در کل بسیار کندتر از حشرات یا عنکبوت‌ها هستند.
البته در میان نرم‌تنان هم تنوعی از سرعت‌ها وجود دارد. برای نمونه، حلزون باغی معمولی با سرعت نسبتاً بالای ۰.۰۴۸ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند.
از دیگر جانوران کُندروی خشکی، لاک‌پشت غول‌پیکر گالاپاگوس است که تنها با سرعت ۰.۲۶ کیلومتر در ساعت پیش می‌رود. برای مقایسه، انسان که هم‌اندازه اوست، با سرعت ۴.۵ کیلومتر در ساعت راه می‌رود.
در میان پستانداران درخت‌زی، لوریس‌های کُند (Nycticebus) نیز از کندترین‌ها هستند. آن‌ها با احتیاط و حرکات آهسته میان شاخه‌ها جابه‌جا می‌شوند و حتی می‌توانند ساعت‌ها بی‌حرکت بمانند. سرعت معمولی‌شان حدود ۱.۸ کیلومتر در ساعت است.
سرعت و اندازه
بیولوژیست‌ها گاهی سرعت را با در نظر گرفتن اندازه بدن مقایسه می‌کنند. برای مثال، مورچه با وجود جثه بسیار کوچک، نسبت به اندازه بدنش مسافت زیادی را سریع‌تر از انسان طی می‌کند.
عامل دیگر، گستره تغییر سرعت است. بعضی مارها در حالت عادی تقریباً نامحسوس حرکت می‌کنند، اما در شکار ناگهان با سرعتی زیاد حمله می‌کنند.
با در نظر گرفتن همه این عوامل، روری ویلسون، استاد زیست‌شناسی آبزیان در دانشگاه سوانزی ولز، می‌گوید تاج کندترین جانور برازنده «تنبل‌های سه‌انگشتی» (Bradypus) است.
او توضیح می‌دهد: «آن‌ها حتی هنگام واکنش به محرک‌ها هم فوق‌العاده آهسته‌اند. سرعت‌شان شاید به ۱.۶ کیلومتر در ساعت برسد، اما معمولاً تنها چند ده متر در ساعت حرکت می‌کنند. وقتی اولین بار یک تنبل وحشی دیدم، باورم نمی‌شد این‌قدر آهسته است. همه حرکاتش مثل تای‌چی بود».
ویلسون می‌گوید: «سؤال این است که چرا آن‌ها باید این‌قدر کند باشند؟ پاسخ ساده این است که سرعت نیازمند انرژی است، و انرژی به دست آوردنش سخت و پرهزینه است. تنبل‌ها این مشکل را با زندگی در مسیر کند حل کرده‌اند. وقتی سبک زندگی‌ات این است که “من آرامم، پس زیاد غذا نمی‌خواهم، غذای کم‌کیفیت هم کافی است، آن را به‌جای چند ساعت در چند روز هضم می‌کنم و در عوض آرام‌تر حرکت می‌کنم”، همه چیز به خوبی پیش می‌رود».
منبع: فرادید
