عادت کتابخوانی؛ چطور به کتاب خواندن عادت کنیم؟
عادت کتابخوانی یا کتاب خواندن منظم با وجود دنیای پرزرق و برق و پرهیاهوی موبایل و شبکه‌های اجتماعی دشوار است. اما بیایید در این مطلب حرف مرد به چند راهکار برای عادت کردن به مطالعه بپردازیم.
عادت کتابخوانی گویی از دنیای ما مدرن ما رخت بسته است: اواخر تابستان سال قبل بود که یکی از اساتید دانشگاه رشته ادبیات انگلیسی در دانشگاه آکسفورد به شدت از عدم تمرکز و کم‌توجهی دانشجویان‌اش شاکی بود. سِر جاناتان بیت، استاد ادبیات انگلیسی در آکسفورد گفته بود که دانشجویان به سختی می‌توانند رمان‌هایی که او سر کلاس درس به آنها معرفی می‌کند تا به عنوان تکلیف بررسی مطالعه کرده و بررسی کنند را بخوانند. سِر جاناتان بیت در یکی از برنامه‌های رادیو بی‌بی‌سی ۴ گفت: «حالا بسیاری از دانشجویان به جای اینکه بخواهند سه رمان در هفته را تمام کنند، تلاش می‌کنند که یک رمان را در سه هفته مطالعه کنند.»
البته که این تنها جوانان نیستند که تمرکز کردن روی کتاب برایشان سخت شده است. مؤسسه‌ای در بریتانیا دریافته است که حالا تنها نیمی از افراد بزرگسال در بریتانیا به صورت منظم کتاب می‌خوانند. این مشکل تقریبا در تمام دنیا و از جمله کشورمان هم به وضوح تبدیل به یک معضل شده است. آمارهای مختلف از افت سرانه مطالعه در کشور خبر می‌دهد. یکی از آخرین آمارها که در سال ۱۳۹۹ انجام گرفته، نرخ مطالعه کتاب در بین افراد بالای ۱۵ سال در کشور را ز حدود ۱۶ دقیقه و ۳۲ ثانیه تخمین زده است. اما چطور می‌توانیم به جای وقت تلف کردن با موبایل خودمان را به کتاب خواندن عادت دهیم؟
برای اینکه عادت کتابخوانی پیدا کنید؛ موبایل را دور نگه دارید
تانیا گودین، فعال سم‌زدایی دیجیتال و نویسنده کتاب «مغز من تَب‌های زیادی باز کرده دارد» در این خصوص گفته است: «اگر وقت‌تان را با کتاب بگذرانید، بهتر است که تلفن همراه خودتان را جای دیگری بگذارید. یعنی اینکه تلفن را باید جایی بگذارید که چشم‌تان به آن نیافتد، و در همان اتاق نباشد؛ چرا که کنترل کردن خودتان در این مورد چندان کارساز نیست.»
گودین به تحقیقاتی اشاره می‌کند که وقتی تلفن نزدیک‌مان در همان اتاق باشد، می‌تواند روی قابلیت حل مسئله و ضریب هوشی ما اثر منفی بگذارد. او می‌گوید: «[یافته‌های علمی] نشان دادند که وقتی که یک دستگاه دیجیتال در اتاق دیگری قرار داشته باشد، ما واقعا توانایی تمرکزِ کامل را پیدا می‌کنیم.»
همچنین بخوانید: تفاوت درک مغز از گوش دادن و خواندن چیست؟
کال نیوپورت، یک متخصص در حوزه بهره‌وری هم به گفته‌های تانیا گوین موافق است و می‌گوید که دور از دید بودن، همان دور از ذهن بودن است و در این مورد به شدت تأثیر مثبتی دارد. نیوپورت توصیه می‌کند: «وقتی در خانه هستید، تلفن را در جای دیگری مثلا به برق وصل کنید. اگر نیاز دارید که موضوعی را در گوشی جستجو کنید یا اینکه پیام‌هایتان را نگاه کنید، باید به جایی که تلفن را گذاشتید بروید. وقتی که تلفن در کنار شما نیست و مشغول کتاب خواندن هستید، اگر کمی حس کسالت کردید، ادامه دادن به مطالعه به شدت ساده‌تر است.»
کتاب‌های کاغذی بخوانید و یادداشت‌برداری کنید
دامیان بار، نویسنده و مجری یک باشگاه کتابخوانی بزرگ در اسکاتلند همیشه سعی دارد که در هر جایی که می‌رود دست‌کم یک کتاب همراه داشته باشد. او می‌گوید: «اگر کتابی همراهتان نباشد، خب ساده است که چیزی ندارید که بخوانید. یادتان باشد که کتاب‌ها در دنیای ما در رقابت با شبکه‌های اجتماعی موجود در موبایل‌ها همیشه شکست می‌خورند. بنابراین من همیشه به کتاب کاغذی احتیاج دارم.»
دامیان بار همچنین می‌گوید که از اپلیکیشن‌های مسدودکننده مختلف استفاده خود از شبکه‌های اجتماعی را محدود می‌کند. لارا فیگل، نویسنده و استاد زبان انگلیسی در کالج کینگ لندن در خصوص عدم تمرکز دانشجویانش هشدار داده است. او می‌گوید که دانشجویانش خیلی سخت می‌توانند یک کتاب را از اول تا آخر بدون مختل شدن تمرکزشان بخوانند. او می‌گوید: «من از آنها خواستم که به جای خواندن نسخه‌های آنلاین کتاب‌ها، کتاب‌های کاغذی را بخرند و با دست روی کتاب [با مداد یا درون دفترچه یادداشت] یادداشت‌برداری کنند. گاهی به این موضوع همچون یک تکلیف درسی نگاه می‌کنم و از آنها می‌خواهم که کتاب‌های خودشان را همراه بیاورند و جاهایی که زیرشان خط کشیده‌اند و حواشی درهم برهمی که در کتاب نوشته‌اند را نشانم دهند.»
تانیا گودین هم به شدت طرفدار خواندن کتاب‌های کاغذی است. او می‌گوید: «کتاب کاغذی بخشی از لذت خواندن و مطالعه است. من عاشق خریدن کتاب‌های جدید هستم، دوست دارم کتاب‌ها را بو کنم و شیرازه‌ی [کتاب‌های نو] را از وسط باز کنم و نگاهشان کنم. مطمئن باشید با این کار بیش از کتاب خواندن با کیندل و کتاب‌خوان‌های الکترونیکی لذت می‌برید.»
مغز خودتان را برای کتاب خواندن تربیت کنید
دیزی بیوکنن، گوینده یک پادکست به نام You’re Booked با محوریت موضوع کتاب و کتابخوانی و نویسنده کتاب «خودتان را شاد بخوانید» می‌گوید که «کتاب خواندن یک ماراتن است، دوی سرعت نیست. همچون ورزش کردن کتاب خواندن را هم در کودکی آموخته‌ایم. اما در این مسیر تا بزرگسالی حواس‌پرتی‌ها و دغدغه‌های زیادی هم به زندگی‌مان افزوده شده‌اند. بهتر است که خودتان را به کم‌ترین زمانی که می‌توانید برای مثال ۲۰ دقیقه یا ۳۰ دقیقه در روز کتاب خواندن، به مطالعه مداوم و منظم عادت دهید تا دوباره بتوانید از خواندن کتاب لذت برید.»
گودین هم پیشنهاد مشابهی برای پیدا کردن یک عادت کتابخوانی دارد. او می‌گوید که می‌توانید در ابتدا با ۱۰ صفحه در روز شروع کنید و کم‌کم می‌توانید این مقدار را به مرور که عطش شما برای خواندن بیش‌تر شد، افزایش دهید.
زمان و مکان مناسب برای کتاب خواندن را مشخص کنید
بیوکنن می‌گوید: «هر روز صبح اولین کاری که انجام می‌دهم، وقتی از خواب بیدار می‌شوم، مغزم با افکار و اضطراب‌ها دست و پنجه نرم می‌کند. اگر سعی کنم اول به جای موبایل کتاب دست بگیرم، کتاب به مغزم اطلاعاتی می‌دهد که دلخواهم است، و این‌جوری روندش را آهسته می‌کند و باعث می‌شود که تمرکزم بالا برود.»
دیدتان به کتاب خواندن مثل یک کار طاقت‌فرسا نباشد
بیوکنن می‌گوید که کتاب‌های مهم هدف شما هستند، نه اینکه نقطه‌ی شروع. او می‌گوید: «باید کتاب‌ها را برای لذت بردن و خوشحال شدن بخوانید تا بتوانید به چیزهایی که واقعا برای شما چالش‌برانگیز هستند برسید.»
گودین می‌گوید، عضویت در یک باشگاه کتابخوانی و انجمن ادبی هم می‌تواند انگیزه خوبی باشد تا بتوانید کتاب‌هایی که شروع کرده‌اید را تمام کنید و هر چه بیش‌تر به سمت عادت کتابخوانی پیش بروید. گودین توصیه می‌کند که می‌توانید برای اینکه بیش‌تر از خواندن لذت ببرید به کتابخانه‌های عمومی یا کتاب‌فروشی‌ها که در آنها مملو از کتاب و آدم‌های کتابخوانی مثل خود شما است بروید. احتمالا در چنین مکان‌هایی بیش‌تر از کتاب خواندن لذت ببرید و انگیزه‌تان دو چندان شود.
گاهی به جای کتاب خواندن سراغ کتاب‌های صوتی بروید
گودین می‌گوید: «اگر مدتی است که به دلیل مشغله و شرایط کاری و زندگی خودتان نتوانستید که دست به کتاب شوید و مطالعه کنید، اصلا نگران از دست رفتن عادت کتابخوانی خودتان نباشید، می‌توانید یک کتاب صوتی خوب برای دوباره برگشتن به عاادت مطالعه انتخاب کنید.»
گوش دادن به کتاب صوتی به خصوص اگر بتوانید همزمان کارهای دیگری هم انجام دهید، مانند پیاده‌روی یا رانندگی می‌تواند ایده بسیار خوبی باشد. البته که توصیه می‌کنیم حتما اعلان‌ها یا همان نوتیفیکیشن‌های موبایل خودتان را برای تمرکز حداکثری خاموش کنید.
اگر از آن دسته از افرادی هستید که تعداد زیادی از کتاب‌هایی را که شروع می‌کنید هیچ‌وقت تمام نمی‌کنید، اصلا ذهن خودتان را درگیر نکنید. مهم است از احساس خوبی که موقع خواندن کتاب پیدا می‌کنید لذت ببرید. مهم کیفیت است، نه کمیت.
اگر بر حسب عادت چند ساعتی به تماشای سریال‌ها و فیلم‌های موردعلاقه‌تان به جای مطالعه کتاب می‌پردازید، اصلا خودتان را سرزنش نکنید. یک سریال یا فیلم سینمای خوب با دیالوگ‌های قوی و شخصیت‌پردازی مناسب همان نیازهای قلبی و ذهنی شما برای یک داستان خوب را برطرف می‌کند که یک رمان خوب و قوی. قطعا این بهتر است که وقت خودتان را صرف یک سریال یا فیلمی کرده باشید که از آن لذت برده‌اید تا اینکه ساعت‌ها از وقت خودتان را درگیر رمانی کسل‌کننده و حوصله‌سربر کرده باشید.
منبع: The Guardian
