عسل در مقایسه با شکر: آیا واقعاً انتخاب سالم‌تری است؟
عسل به‌عنوان یک شیرین‌کننده طبیعی شناخته می‌شود که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است.
بسیاری از افراد از آن به‌عنوان جایگزینی سالم برای شکر استفاده می‌کنند. بااین‌حال، اخیراً برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرهای حوزه سلامت ادعا کرده‌اند که ریختن عسل در چای داغ، قهوه یا سایر نوشیدنی‌های گرم باعث از بین رفتن خواص آن شده و حتی می‌تواند سموم مضری را آزاد کند. اما آیا این ادعاها صحت دارند؟
تأثیر حرارت بر عسل: آیا خواص آن از بین می‌رود؟
به گفته متخصصان تغذیه، هیچ مدرک علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد گرم شدن عسل، مواد سمی تولید می‌کند. دکتر جولی استفانسکی، متخصص تغذیه و سخنگوی آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، معتقد است که اطلاعات نادرست زیادی در مورد عسل در فضای مجازی منتشر شده است.
عسل خام که گرما ندیده و فیلتر نشده باشد، ممکن است مقادیر اندکی آنزیم‌ها، مواد شیمیایی گیاهی و آنتی‌اکسیدان‌ها را حفظ کند. اما این بدان معنا نیست که حرارت دادن عسل تمام خواص آن را از بین می‌برد. بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که گرما می‌تواند برخی آنزیم‌های عسل را کاهش دهد، اما این تغییر به معنای تولید سموم مضر نیست.
ریختن عسل در چای داغ: حقیقت علمی یا باور غلط؟
برخی از منابع این باور را به طب سنتی آیورودا نسبت می‌دهند که معتقد است حرارت دادن عسل باعث ایجاد “سم” در بدن می‌شود. اما تاکنون هیچ پژوهش علمی این ادعا را تأیید نکرده است.
دکتر دونالد شافنر، استاد علوم غذایی در دانشگاه راتگرز، می‌گوید:“تا جایی که می‌دانم، هیچ موردی از مسمومیت افراد به دلیل اضافه کردن عسل به چای یا قهوه گزارش نشده است. اگر عسل واقعاً حاوی سموم بود، اجازه فروش آن داده نمی‌شد.”
آیا عسل خام سالم‌تر از عسل معمولی است؟
برخی افراد معتقدند که عسل خام سالم‌تر از عسل معمولی است، اما مطالعات علمی شواهد کمی برای حمایت از این ادعا ارائه کرده‌اند.
یک فراتحلیل در سال ۲۰۲۲ نشان داد که مصرف برخی انواع عسل، مانند عسل خام، عسل شبدر و عسل اقاقیا، ممکن است به کاهش قند خون ناشتا و کلسترول کمک کند. اما محققان تأکید کرده‌اند که برای نتیجه‌گیری قطعی به تحقیقات بیشتری نیاز است.
از طرفی، متخصصان تغذیه معتقدند که تفاوت آنتی‌اکسیدانی میان عسل خام و عسل فرآوری‌شده چندان قابل‌توجه نیست. به گفته دکتر استفانسکی، مقدار آنتی‌اکسیدان‌هایی که از مصرف عسل دریافت می‌کنیم، در مقایسه با منابع دیگر مانند سبزیجات برگ‌دار، بسیار ناچیز است.
آیا استفاده از قاشق فلزی برای عسل مضر است؟
یکی دیگر از باورهای رایج این است که هم زدن عسل با قاشق فلزی می‌تواند باعث از بین رفتن خواص آن شود. اما حقیقت این است که قاشق‌های فلزی، به‌خصوص استیل ضدزنگ، هیچ تأثیر منفی بر کیفیت عسل ندارند.
البته فلزاتی مانند نقره و پلاتین می‌توانند با برخی ترکیبات عسل واکنش نشان دهند، اما استفاده از چنین قاشق‌هایی بسیار نادر است. بنابراین، نیازی به خرید قاشق‌های چوبی مخصوص عسل نیست.
عسل و آلرژی: آیا مصرف آن می‌تواند حساسیت را کاهش دهد؟
برخی افراد بر این باورند که مصرف عسل محلی می‌تواند به کاهش آلرژی‌های فصلی کمک کند. این ادعا تا حدودی بر پایه این نظریه است که گرده‌های موجود در عسل ممکن است بدن را نسبت به آلرژن‌های محیطی مقاوم کند.
اما شواهد علمی موجود برای تأیید این تأثیر بسیار محدود است. به گفته دکتر استفانسکی، اگر این تئوری صحیح باشد، عسل مصرفی باید دقیقاً از همان محیطی باشد که فرد در آن دچار آلرژی می‌شود. به‌عنوان مثال، عسلی که در شمال ایران برداشت شده، تأثیر خاصی بر فردی که در جنوب کشور زندگی می‌کند، نخواهد داشت.
آیا عسل می‌تواند به بهبود زخم‌ها کمک کند؟
عسل به دلیل خواص ضدباکتریایی خود، در برخی موارد برای التیام زخم‌ها استفاده می‌شود. در داروخانه‌ها می‌توان کرم‌های مخصوصی را یافت که از عسل درجه پزشکی تهیه شده‌اند.
اما عسل خوراکی معمولی جایگزین مناسبی برای پمادهای زخم نیست. عسل درجه پزشکی به‌طور خاص برای درمان زخم‌ها پردازش می‌شود و نمی‌توان انتظار داشت که عسل معمولی تأثیر مشابهی داشته باشد.
عسل در مقایسه با شکر: کدام سالم‌تر است؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که عسل جایگزینی سالم‌تر برای شکر است. اما واقعیت این است که هر دو ماده حاوی کربوهیدرات هستند و بدن آنها را به قند تبدیل می‌کند.
دکتر استفانسکی می‌گوید: “چه از شکر سفید استفاده کنید، چه از عسل، هر دو در نهایت تأثیر مشابهی بر سطح قند خون دارند. اگرچه عسل دارای برخی ریزمغذی‌ها است، اما این تفاوت چندان قابل‌توجه نیست که بتوان آن را به‌عنوان یک شیرین‌کننده سالم معرفی کرد.”
جمع‌بندی: آیا حرارت دادن عسل مضر است؟
باورهایی مانند “ریختن عسل در چای داغ سم تولید می‌کند” یا “استفاده از قاشق فلزی برای عسل خطرناک است” بیشتر بر پایه افسانه‌های قدیمی و اطلاعات نادرست اینترنتی شکل گرفته‌اند. تاکنون هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد حرارت دادن عسل به‌تنهایی موجب تولید مواد سمی می‌شود.
بااین‌حال، برای حفظ برخی ترکیبات مفید عسل، بهتر است آن را در دمای بسیار بالا قرار ندهید. اما این موضوع به معنای سمی شدن آن نیست، بلکه تنها ممکن است بخشی از خواص آن کاهش یابد. در نتیجه، اگر دوست دارید عسل را به چای یا قهوه داغ خود اضافه کنید، می‌توانید بدون نگرانی از آن لذت ببرید.
منبع: عصر ایران
