آیا چین رقابت هوش مصنوعی را برنده شده است؟

تحریریه حرف مرد: چشم‌انداز هوش مصنوعی به‌تازگی شاهد رویدادی بی‌سابقه بود. در حالی‌ که بازیگران تثبیت‌شده‌ای مثل کلود و پرپلکسی به‌شکل آهسته و حساب‌شده در مسیر رشد قدم برمی‌داشتند، یک تازه‌وارد به نام دیپ‌سیک از ناکجاآباد ظاهر شد و تمام انتظارات را درباره سرعت رشد یک پلتفرم هوش مصنوعی در هم شکست.

اعداد دروغ نمی‌گویند

براساس داده‌های ترافیکی اخیر از سیمیلاروب، دیپ‌سیک در فاصله‌ای کوتاه از اواخر ۲۰۲۴ تا اوایل ۲۰۲۵، از هیچ به ۴۳ میلیون بازدید ماهانه رسید.

برای درک بهتر این موضوع، یادآوری می‌کنیم این همان نوع رشدی است که حتی خوش‌بین‌ترین سرمایه‌گذار سیلیکون‌ولی را وادار می‌کند دو بار به این آمار نگاه کند.

بازیگران قدیمی در مسیر رشد بودند… تا زمانی که ناگهان شکست خوردند

کلود و پرپلکسی تا پیش از این رویداد، روند رشدی مشابه آنچه در کتاب‌های درسی کسب‌وکار توضیح داده می‌شود را طی می‌کردند. هر دو پلتفرم از حدود ۵ تا ۶ میلیون بازدید ماهانه در اوایل ۲۰۲۴، به ارقامی قابل احترام در بازه ۲۰ میلیون تا نزدیک به ۳۰ میلیون در اوایل ۲۰۲۵ رسیدند. این همان منحنی رشد کلاسیک استارتاپی است که هر دانشکده کسب‌وکاری از آن به‌عنوان نمونه مطالعه استفاده می‌کند.

پرپلکسی جایگاه خود را در فضای هوش مصنوعی مبتنی‌بر جست‌وجو پیدا کرده و در طول ۲۰۲۴ روندی ثابت و صعودی را حفظ کرده است. در همین حال، کلود با قابلیت‌های گفت‌وگومحور خود، دنبال‌کنندگانی وفادار جذب کرده و رشد ارگانیکی نشان داده که حکایت از رضایت واقعی کاربران دارد.

زمان‌بندی انفجار دیپ‌سیک موضوعی جالب توجه است. درست زمانی‌که بازیگران تثبیت‌شده به نقطه‌ای تقریباً ثابت رسیده بودند، دیپ‌سیک به لایه‌های بالاتر اوج گرفت. این رشد تدریجی یا مبتنی‌بر تبلیغات دهان‌به‌دهان نبود؛ این یک رشد ویروسی و انفجاری از نوع «به هر کسی که می‌شناسی بگو» بود.

نکته جالب‌تر این است که دیپ‌سیک موفق شد ترافیکی بیشتر از مجموع کلود و پرپلکسی در اوج خود به‌دست آورد. حال باید پرسید: آیا موفقیت درون فایروال چین می‌تواند به بازارهای غربی هم تعمیم پیدا کند؟

وضعیت گراک

در همین حال، گراک در موقعیتی جالب قرار دارد. باوجود پشتیبانی شرکت X (توییتر سابق) و دسترسی به یک پایگاه کاربری عظیم، تنها موفق به جذب حدود ۵ میلیون بازدید ماهانه شده است.

این موضوع نشان می‌دهد که یکپارچگی با پلتفرم‌های دیگر و حضور در رسانه‌های اجتماعی به‌خودی‌خود به معنای پذیرش گسترده در حوزه هوش مصنوعی نیست. کاربران به چیزی فراتر از راحتی نیاز دارند؛ آن‌ها به قابلیت و کارایی اهمیت می‌دهند.

همچنین بخوانید: میسترال AI؛ غول هوش مصنوعی فرانسوی که در برابر OpenAI ایستاده است

چرا ترافیک همۀ واقعیت را نمی‌گوید

قبل از آن‌که دیپ‌سیک را قهرمان هوش مصنوعی بنامیم، بهتر است کمی محتاط باشیم. آن ۴۳ میلیون بازدید ماهانه چشمگیر به‌نظر می‌رسد، اما زمینه و بافت اهمیت بیشتری از اعداد خام دارد.

بیایید موضوع را در مقیاسی دقیق‌تر بررسی کنیم.

چت‌جی‌پی‌تی ماهانه ۳.۱ میلیارد بازدید را به خود اختصاص داده و میانگین ۱۲۲.۵۸ میلیون کاربر فعال ماهانه را حفظ می‌کند. حتی جالب‌تر آن‌که در اواخر مارس، چت‌جی‌پی‌تی از مرز ۵۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی عبور کرد. بنابراین، درحالی‌که ۴۳ میلیون بازدید ماهانه دیپ‌سیک تیترهای خبری را پر کرده، این پلتفرم همچنان در سطحی کاملاً متفاوت از قهرمان فعلی بازی فعالیت می‌کند.

از همه عجیب‌تر آن‌که، با وجود کاهش ۲۵ درصدی ترافیک در ماه مارس، دیپ‌سیک توانست جایگاه دوم چت‌بات‌های هوش مصنوعی را به‌دست آورد. این موضوع نشان می‌دهد که چشم‌انداز بازار به‌سرعت در حال تغییر است.

بیایید این‌طور فکر کنیم: اگر فقط ۴ درصد از کاربران اینترنت چین یک‌بار دیپ‌سیک را امتحان کرده باشند، به همین اعداد و ارقام می‌رسیم. در همین حال، چت‌جی‌پی‌تی در حال رقابت برای سهم جهانی از بازار است و با اعدادی فعالیت می‌کند که عملکرد دیپ‌سیک را بیش از ۷۰ برابر کوچک‌تر جلوه می‌دهد.

داستان اصلی این نیست که دیپ‌سیک چت‌جی‌پی‌تی را «شکست» داده؛ بلکه این است که یک تازه‌وارد توانسته در چنین زمانی کوتاه به رتبه دوم برسد. شرکت‌ها و نهادهای دولتی چین به‌سرعت در حال پذیرش مدل بومی هوش مصنوعی دیپ‌سیک هستند، چراکه پکن به‌دنبال تسلط بر فناوری جهانی است. این مسئله نشان می‌دهد که دست‌کم بخشی از رشد دیپ‌سیک ممکن است ناشی از ابتکارات سیاست داخلی باشد، نه صرفاً انتخاب ارگانیک کاربران.

مدل مقرون‌به‌صرفه دیپ‌سیک احتمالاً به نگرانی سرمایه‌گذاران نیز دامن زده و هم‌زمان با سقوط تاریخی ۵۹۰ میلیارد دلاری انویدیا در یک روز، یعنی در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۵، رخ داده است. بنابراین، گرچه ممکن است اعداد ترافیکی توسط بازار داخلی عظیم چین بزرگ‌نمایی شده باشد، اما به‌نظر می‌رسد فناوری زیربنایی واقعاً رقابتی و مقرون‌به‌صرفه است.

چرا صعود دیپ‌سیک نباید کسی را شگفت‌زده کند

صعود شهاب‌وار دیپ‌سیک زمانی معنادارتر می‌شود که به اظهارات اخیر جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، نگاه کنیم. در یک هشدار جدی به صنعت فناوری، هوانگ فاش کرد که حدود ۵۰ درصد از پژوهشگران هوش مصنوعی چینی هستند و هشدار داد که اگر ایالات متحده سرعت عمل خود را افزایش ندهد، ممکن است رهبری خود را از دست بدهد.

همین نکته به‌تنهایی چشمگیر است، اما هوانگ هوش مصنوعی را به‌عنوان یک «بازی بی‌پایان» توصیف می‌کند؛ یعنی مسابقه‌ای که خط پایان ندارد و نیازمند نوآوری و یادگیری مداوم است. در این چارچوب، موفقیت ناگهانی دیپ‌سیک نه‌تنها تحسین‌برانگیز، بلکه همچون شلیک هشداری به سوی شرکت‌های هوش مصنوعی غربی است که شاید بیش‌ازحد به جایگاه فعلی خود دل‌خوش شده‌اند.

موضوع فقط به اعداد خلاصه نمی‌شود. هوانگ هشدار داده که «چین در هوش مصنوعی عقب نیست» و اشاره کرده که «رقبای چینی در حال پر کردن خلائی هستند که با خروج شرکت‌های آمریکایی از بازار چین ایجاد شده و فناوری آن‌ها روزبه‌روز قدرتمندتر می‌شود.»

با این توضیح، رشد انفجاری دیپ‌سیک منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد. ما فقط با داستان موفقیت یک شرکت روبه‌رو نیستیم؛ بلکه شاهد ظهور یک اکوسیستم بالغ هوش مصنوعی هستیم که سال‌هاست در حال پرورش قابلیت‌ها و استعدادها بوده است.

درحالی‌که شرکت‌های غربی بر بازار مصرف‌کننده و بهبودهای تدریجی تمرکز داشتند، به‌نظر می‌رسد توسعه‌دهندگان چینی مشغول ساخت چیزی بوده‌اند که می‌تواند تقریباً یک‌شبه توجه جهانی را جلب کند.

زمان‌بندی این اتفاق نمی‌تواند از این بحرانی‌تر باشد. هوانگ همچنین در سخنرانی خود، ربات انسان‌نمای جدید انویدیا را معرفی کرد و هشدار داد که جهان ممکن است تا سال ۲۰۳۰ با کمبود ۵۰ میلیون نیروی کار مواجه شود.

او این لحظه را با انقلاب‌های صنعتی گذشته مقایسه کرد؛ زمانی‌که کشورهایی که سرمایه‌گذاری کردند و سازگار شدند، قوی‌تر از بحران بیرون آمدند. در این زمینه، ظهور دیپ‌سیک بیشتر به‌عنوان اولین شلیک جدی در دوره‌ای به‌نظر می‌رسد که می‌تواند دوران تحول‌آفرینی برای رهبری جهانی هوش مصنوعی باشد.

این اتفاق چه معنایی برای جنگ‌های هوش مصنوعی دارد

موفقیت دیپ‌سیک پرسش‌های مهمی را درباره بازار هوش مصنوعی مطرح می‌کند:

آیا سقفی برای پذیرش پلتفرم‌های هوش مصنوعی وجود دارد؟ این‌که رشد دیپ‌سیک هم‌زمان با توقف رشد برخی رقبا رخ داده، نشان می‌دهد که ممکن است این بازار بیشتر از آن‌چه تصور می‌کردیم، یک بازی با مجموع صفر باشد. کاربران احتمالاً به‌جای افزودن ابزار جدید به سبد خود، در حال تغییر و جایگزینی هستند.

دیپ‌سیک چه کاری را درست انجام داده است؟ بدون دانستن جزئیات رویکردشان، اعداد و ارقام نشان می‌دهد که آن‌ها مشکلی را حل کرده‌اند یا قابلیتی را ارائه داده‌اند که به‌شدت مورد توجه کاربران قرار گرفته است. با توجه به استعداد عظیم توسعه‌دهندگان در چین و تمرکز بر توسعه هوش مصنوعی، دیپ‌سیک احتمالاً حاصل سال‌ها تجربه انباشته است که حالا به بازارهای جهانی راه یافته.

آیا این فقط آغاز ماجرا است؟ اظهارات هوانگ درباره این‌که شرکت‌های هوش مصنوعی چینی به رقبایی «دشوار» تبدیل می‌شوند، نشان می‌دهد که دیپ‌سیک ممکن است تنها یک داستان موفقیت تک‌موردی نباشد. با این احتمال که نیمی از پژوهشگران هوش مصنوعی جهان در چین باشند، شاید شاهد نخستین موج از یک تغییر بزرگ در چشم‌انداز جهانی هوش مصنوعی هستیم. البته شایان ذکر است که معماری پیشرفته هوش مصنوعی دیپ‌سیک بر دسترسی به داده‌های عظیم داخلی چین و قابلیت‌های پردازشی پیشرفته بنا شده که ممکن است مستقیماً به بازارهای جهانی قابل انتقال نباشد.

آیا شاهد یک «بازی بی‌پایان» در عمل هستیم؟ توصیف هوانگ از هوش مصنوعی به‌عنوان یک بازی بی‌پایان با خط پایانی نامشخص، دقیقاً همان چیزی است که صعود دیپ‌سیک به نمایش می‌گذارد. درحالی‌که بازیگران تثبیت‌شده فکر می‌کردند در حال پیروزی هستند، ظهور دیپ‌سیک ثابت کرد که در فضای هوش مصنوعی، پیروزی دیروز هیچ معنایی ندارد اگر مدام به نوآوری ادامه ندهید.

تأثیر این موضوع بر نیروی کار چیست؟ پیش‌بینی هوانگ درباره کمبود ۵۰ میلیون نیروی کار تا سال ۲۰۳۰ بُعد دیگری به اهمیت دیپ‌سیک می‌افزاید. اگر همان‌طور که هوانگ می‌گوید، هوش مصنوعی و رباتیک کلید پر کردن شکاف‌های نیروی کار آینده باشند، پلتفرم‌هایی که بتوانند به‌سرعت گسترش یافته و سازگار شوند (مانند آن‌چه دیپ‌سیک به‌تازگی نشان داد) برای رقابت اقتصادی حیاتی خواهند بود.

آیا این اعداد ترافیکی، از مرزها عبور می‌کنند؟ آزمون واقعی برای دیپ‌سیک این است که آیا می‌تواند این موفقیت را خارج از اکوسیستم اینترنتی خاص چین نیز تکرار کند یا نه. با بیش از یک میلیارد کاربر اینترنتی داخلی، اعداد بزرگ ترافیک در چین به‌طور خودکار به معنای رقابت‌پذیری جهانی نیست. این پلتفرم با چالش‌هایی از جمله نگرانی درباره حریم خصوصی داده‌ها مواجه است؛ کارشناسان می‌گویند کاربرانی که ثبت‌نام می‌کنند ممکن است ناخواسته حسابی در چین ایجاد کنند که هویت و جست‌وجوهای آن‌ها را برای سیستم‌های دولتی چین قابل مشاهده می‌سازد.

آیا این شتاب حفظ می‌شود؟ آزمون واقعی برای دیپ‌سیک این است که آیا می‌تواند این روند را ادامه دهد یا به یک الگوی رشد عادی بازمی‌گردد. تاریخ پر است از پلتفرم‌هایی که به‌سرعت منفجر شدند و به همان سرعت هم افول کردند.

داده‌ها تنها تا آوریل ۲۰۲۵ را پوشش می‌دهد، اما پیامدها روشن است. فضای پلتفرم‌های هوش مصنوعی هنوز تثبیت نشده و کاربران همچنان در جست‌وجوی بهترین تجربه هستند. صعود شهاب‌وار دیپ‌سیک ثابت می‌کند که حتی در فضایی که به‌نظر می‌رسید در حال انحصاری شدن توسط چند بازیگر بزرگ است، هنوز جایی برای تحول وجود دارد.

برای بازیگران تثبیت‌شده، این یک زنگ بیدارباش است. رشد پیوسته خوب است، اما در دنیای پرتلاطم هوش مصنوعی، نوآوری و تجربه کاربری همچنان بر هر چیز دیگری اولویت دارند. دیپ‌سیک فقط وارد بازار نشد؛ بلکه تعریف تازه‌ای از پذیرش سریع ارائه داد.

اما تصویر بزرگ‌تری هم وجود دارد. تأکید هوانگ بر آموزش و بازآموزی به‌جای ترس از از دست رفتن مشاغل، نشان می‌دهد که شرکت‌ها و کشورهایی در این چشم‌انداز جدید موفق خواهند شد که یادگیری و سازگاری مداوم را در آغوش بگیرند. رشد انفجاری دیپ‌سیک شاید دقیقاً همان نوع نوآوری سازگارانه‌ای باشد که هوانگ می‌گوید برندگان و بازندگان انقلاب هوش مصنوعی را از هم جدا خواهد کرد.

وقتی هوانگ این لحظه را با انقلاب‌های صنعتی گذشته مقایسه می‌کند و می‌گوید کشورهایی که سرمایه‌گذاری و سازگاری کردند قوی‌تر بیرون آمدند، موفقیت دیپ‌سیک کمتر به یک شانس تصادفی شبیه می‌شود و بیشتر به نتیجه طبیعی سیستمی شباهت دارد که سال‌هاست به‌شدت در توانایی و زیرساخت هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است.

جنگ‌های هوش مصنوعی حالا بسیار جالب‌تر و نیز جهانی‌تر شده است. در بازی بی‌پایان هوانگ، دیپ‌سیک به همه نشان داد که حرکت بعدی ممکن است از هر جایی بیاید.

شما روی کدام پلتفرم در این بازی بی‌پایان شرط می‌بندید—و چرا؟

منبع: Medium، اکانت Derick David