آغاز آزمایش داروی جدید دیابت؛‌ رؤیای زندگی بدون تزریق انسولین محقق می‌شود

بیش از یک قرن است که ابتلا به دیابت نوع ۱ به معنای تزریق مادام‌العمر انسولین بوده است. اما داروی جدید دیابت می‌تواند این مشکل را برطرف کند. حال اولین بیماران در انگلستان از درمان جدید با داروی تپلیزومب (Teplizumab) بهره‌مند می‌شوند.

محققان رویال دیوون وابسته به سرویس سلامت ملی انگلستان (NHS) هم‌اکنون در حال آزمایش روی اولین بیمار بزرگسال در انگلستان به نام هانا رابینسون هستند. پزشکان توانستند در حین غربالگری‌های عادی دوران بارداری موفق به تشخیص دیابت نوع ۱ در این زن شوند.

رؤیای زندگی بدون تزریق انسولین

تصور می‌شود که حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری دیابت به نوع ۱ این بیماری ابتلا دارند. از سوی دیگر، ۹۰ درصد باقی‌مانده به دیابت نوع ۲ ابتلا دارند. در این بیماری که عوامل مرتبط به سبک زندگی در آن نقش اساسی ایفا می‌کند، بدن همچنان هورمون انسولین ترشح می‌کند، اما کارکرد آن ناقص است. این هورمون نقش کاهنده‌ی قند خون در بدن را برعهده دارد و در لوزالمعده یا پانکراس ترشح می‌شود.

دیابت نوع ۱ یک بیماری خودایمنی است که در آن بدن کاملا توانایی ترشح انسولین را از دست می‌دهد. سطح قند خون بدن ما بدون انسولین به طرز مرگباری بالا می‌رود که می‌تواند منجر به کور شدن، مشکلات کلیوی و نهایتا مرگ شود.

هرچند تصور عمده بر این است که بیماری دیابت نوع ۱ بیش‌تر در دوران کودکانی افراد بروز پیدا می‌کند، اما تحقیقات دانشگاه اکستر، انگلستان نشان می‌دهد که بیش از نیمی از موارد جدید در بزرگسالی رخ می‌دهد.

همچنین بخوانید: پیشرفت امیدوارکننده در درمان دیابت نوع ۱

میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به بیماری دیابت نوع ۱ ابتلا دارند. این افراد برای اینکه قند خون خود را متوازن نگه دارند باید به صورت مادام‌العمر انسولین تزریق کنند. اگر سطح قند خون فرد به شدت افت کند، باعث هیپوگلیسمی، یعنی کاهش سطح قند خون پایین‌تر از حد عادی می‌شود. این عارضه باعث تشنج و در موارد شدید مرگ می‌شود.

هانا رابینسون، اولین بیمار بزرگسال در انگلستان که از داروی جدید دیابت، تپلیزومب بهره‌مند شده، پیش از این در دوران بارداری به انسولین نیاز داشت و به خوبی تأثیر مهلک حفظ توازن قند خون را از نزدیک لمس کرده بود. حال داروی جدید دیابت می‌تواند زندگی او و بسیاری دیگر از سایر بیماران دیابتی را کاملا دستخوش تغییر کند.

داروی تپلیزومب به جای اینکه تنها انسولین طبیعی بدن را جایگزین کند، مستقیما مشکل خودایمنی که باعث بروز بیماری دیابت نوع ۱ شده را برطرف می‌کند.

دستگاه ایمنی بدن ما انسان‌ها معمولا به خوبی می‌تواند عوامل بیماری‌زا مانند انواع عفونت و سلول‌های سرطانی را تشخیص دهد. با این حال، گاهی اوقات به دلایلی که هنوز دانسته نشده‌اند گاهی این توازن را از دست می‌دهد و دچار مشکلات خودایمنی می‌شود. دیابت نوع ۱ یکی از همین بیماری‌های خودایمنی است که دستگاه ایمنی بدن ما به اشتباه به لوزالمعده حمله کرده و سلول‌هایی که مسئول ترشح انسولین هستند را کاملا از بین می‌برد.

حال، هانا رابینسون که از دوران بارداری دچار دیابت نوع ۱ شده بود، می‌تواند چند سال بدون تزریق انسولین یک زندگی عادی داشته باشد. داروی جدید دیابت، تپلیزومب پیش از این در آمریکا مورد تأیید قرار گرفته بود. حالا هم این دارو مورد تأیید سرویس سلامت انگلستان قرار گرفته است. پیش از این چند کودک و نوجوان هم در انگلستان از داروی جدید بهر‌مند شده بودند.

چالش تشخیص زودهنگام دیابت

با این حال، نکته‌ای که استفاده از داروی جدید دیابت، تپلیزومب را چالش‌برانگیز می‌کند، اینکه وقتی که علائم بیماری دیابت نوع ۱ از جمله تشنگی، کاهش وزن و خستگی بروز پیدا می‌کنند، میزان ترشح انسولین بدن از قبل به کم‌تر از یک‌چهارم تقلیل پیدا کرده است. اما داروی جدید تنها زمانی می‌تواند مؤثر باشد که بیماری پیش از بروز علائم تشخیص داده شود. از این جهت، داروی تپلیزومب برای افرادی که قبلا دیابت نوع ۱ در آنها تشخیص داده شده، کاربردی ندارد.

اما چگونه می‌توان بیماری را در همان مراحل ابتدای پیشرفت تشخیص داد؟ یکی از این راه‌ها آزمایش‌های ساده خون است که در آن نشانگرهای ایمنی موسوم به اتوآنتی‌بادی‌های لوزالمعده در بیماران بررسی می‌شوند. با این روش می‌توان سال‌ها پیش از پیشرفت این بیماری خودایمنی بروز آن را تشخیص داد.

اما از آنجایی که دیابت نوع ۱ از هر ۲۰۰ هزار نفر در یک نفر بروز پیدا می‌کند، همچنان این سوال باقی است که باید این آزمایش را روی چه افرادی انجام داد؛ چرا که همه در معرض خطر ابتلا به این بیماری به صورت یکسانی قرار ندارند.

دیابت نوع ۱ یک جنبه‌ی ژنتیکی دارد، اما ژن‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث کاهش یا افزایش خطر ابتلا به این بیماری در افراد شوند. بنابراین، تنها داشتن خطر ژنتیکی به تنهایی کفایت نمی‌کند؛ چرا که برخی عوامل محیطی که همچنان ناشناخته باقی ماندند در تغییر توازن بدن نقش دارند.

جالب اینکه از هر ۱۰ نفری که به بیماری دیابت نوع ۱ ابتلا پیدا کرده‌اند، ۹ نفر اصلا سابقه‌ی خانوادگی این بیماری را ندارند. با این حال، همچنان آزمایش دادن بستگان و اعضای خانواده افراد مبتلا به دیابت مهم است. از سوی دیگر، مطالعات محققان دانشگاه اکستر حاکی از آن است که ترکیب همه‌ی این عوامل ژنتیکی می‌تواند روی هم کمک کند تا تشخیص داد چه کسانی ممکن است در آینده به این بیماری مبتلا شوند تا نوزادان با دقت بالاتری تحت‌نظر قرار بگیرند. همین عامل می‌تواند یک ابزار کلیدی برای آزمایش‌های غربالگری ژنتیک باشد.

سخن پایانی

باوجودی که محققان حالا در مراحل اولیه‌ درمان بیماری دیابت نوع ۱ با داروی تپلیزومب هستند، با این حال، امیدواری‌های زیادی وجود دارد و ممکن است شاهد یک تحول گسترده در نحوه‌ درمان دیابت باشیم. حال، به جای اینکه محققان به دنبال جایگزین کردن روزانه هورمون انسولین بدن بیماران باشند، مستقیما سراغ حل مشکل خودایمنی بدن کرده‌اند که در وهله‌ی باعث عدم ترشح کافی انسولین در بدن شده است.

منبع: Science Alert