شیوه‌های مختلف اعدام در کشورهای دنیا؛ از سنگسار تا تزریق کشنده
اعدام، اگرچه در بسیاری از کشورهای جهان کنار گذاشته شده، همچنان در برخی جوامع به‌عنوان شدیدترین شکل مجازات باقی مانده است. اما آنچه بیش از خود حکم، محل بحث و توجه است، شیوه اجرای آن است؛ از تزریق مرگ‌آور در زندان‌های آمریکا گرفته تا گردن‌زنی در ملأ عام عربستان. این گزارش به بررسی مهم‌ترین روش‌های اعدام در جهان و مصادیق اجرای آن‌ها در کشورهای مختلف می‌پردازد.
تحریریه حرف مرد- امیررضا منعمی: اعدام یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال مناقشه‌برانگیزترین شیوه‌های مجازات در جوامع انسانی است. در حالی که بسیاری از کشورها این مجازات را به کلی لغو کرده‌اند یا در عمل به کار نمی‌برند، برخی دیگر همچنان آن را به عنوان بالاترین درجه از مجازات کیفری حفظ کرده‌اند. نکته قابل توجه آن است که شیوه اجرای این مجازات، بسته به فرهنگ، ساختار قضایی و دیدگاه‌های اجتماعی هر کشور، متفاوت است. در این گزارش به بررسی ۶ روش رایج اعدام در کشورهای مختلف جهان و مصادیق کاربرد آن‌ها می‌پردازیم.
۱. تزریق کشنده – روش غالب در آمریکا
تزریق مواد سمی، رایج‌ترین روش اعدام در ایالات متحده آمریکا و برخی دیگر از کشورهاست. این روش که به عنوان «تزریق کشنده» (Lethal Injection) شناخته می‌شود، نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ در آمریکا معرفی شد و هدف آن جایگزینی روش‌های خشونت‌بارتر مانند صندلی الکتریکی یا جوخه آتش بود.
در این روش، ترکیبی از داروهای بی‌حس‌کننده، فلج‌کننده عضلات و ماده‌ای که منجر به توقف قلب می‌شود به بدن فرد محکوم تزریق می‌شود. گرچه تزریق کشنده به عنوان «انسانی‌ترین» روش اعدام معرفی شد، اما در عمل، گزارش‌های متعددی از اجرای ناقص یا دردناک آن منتشر شده که باعث بروز موج‌های انتقادی در رسانه‌ها و میان گروه‌های حقوق بشری شده است.
۲. اعدام با طناب دار – روش رایج در ایران، ژاپن و برخی کشورهای آسیایی
طناب دار یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین شیوه‌های اعدام در جهان است که همچنان در کشورهایی مانند ایران، ژاپن، عراق و سنگاپور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، حلقه طناب دور گردن فرد بسته می‌شود و با اعمال فشار ناشی از سقوط یا بالا رفتن ناگهانی، شکستگی مهره گردن یا خفگی منجر به مرگ می‌شود.
در ایران، این روش در مکان‌های عمومی و گاه به صورت علنی اجرا می‌شود و همواره مورد توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرار دارد. در ژاپن، با وجود مدرنیته قضایی، اعدام با طناب دار همچنان پابرجاست و اغلب با مخفی‌کاری و اطلاع‌رسانی حداقلی انجام می‌شود.
۳. جوخه آتش – روشی نظامی و نمادین در کشورهای خاص
اعدام با جوخه آتش (Firing Squad) از جمله روش‌هایی است که امروزه بیشتر در موارد خاص، مانند جرائم نظامی یا خیانت به کشور، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، چند نفر با اسلحه‌هایی که برخی از آن‌ها بدون گلوله هستند، همزمان به سمت محکوم تیراندازی می‌کنند تا عامل مستقیم مرگ مشخص نباشد.
این روش همچنان در برخی ایالت‌های آمریکا به عنوان گزینه جایگزین مطرح است و در کشورهایی مانند اندونزی برای مجازات قاچاقچیان مواد مخدر استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر، اعدام برخی از اتباع خارجی در اندونزی با جوخه آتش، اعتراضات بین‌المللی گسترده‌ای را به دنبال داشت.
همچنین ببینید: مخوف‌ترین قاتل عنکبوتی شیراز ۹۰ سال قبل اعدام شد +عکس و جزئیات
۴. گردن‌زنی – شیوه سنتی در عربستان سعودی
در عربستان سعودی، یکی از معدود کشورهایی که همچنان گردن‌زنی را به عنوان شیوه اصلی اعدام حفظ کرده، این روش در ملأ عام و با شمشیر انجام می‌شود. این شیوه، برگرفته از احکام سنتی شریعت است و غالباً برای جرائمی چون قتل، تجاوز یا قاچاق مواد مخدر به کار می‌رود.
گردن‌زنی در عربستان نه تنها یک مجازات کیفری، بلکه ابزاری نمادین برای نمایش قدرت حکومت نیز تلقی می‌شود. انتشار تصاویر و ویدیوهایی از این اعدام‌ها در فضای مجازی، همواره واکنش‌های شدیدی از سوی گروه‌های حقوق بشری و نهادهای بین‌المللی به همراه داشته است.
۵. سنگسار – نادر اما بحث‌برانگیز
سنگسار از جمله روش‌هایی است که با وجود ممنوعیت در بیشتر کشورها، هنوز در برخی نقاط به صورت محدود و غالباً در مناطق تحت سلطه گروه‌های افراطی دیده می‌شود. در این روش، فرد محکوم تا حد مرگ با پرتاب سنگ از سوی جمع مجازات می‌شود.
در ایران، اگرچه قوانین مربوط به سنگسار در متون فقهی و حقوقی موجود است، اما طی سال‌های اخیر به ندرت اجرا شده و عمدتاً با اعتراضات بین‌المللی روبه‌رو بوده است. برخی گروه‌های شبه‌نظامی در کشورهای آفریقایی و خاورمیانه همچنان از این روش برای مجازات زنای محصنه یا ارتداد استفاده می‌کنند.
۶. صندلی الکتریکی – یادگاری از قرن بیستم در آمریکا
صندلی الکتریکی یکی از معروف‌ترین و در عین حال ترسناک‌ترین نمادهای اعدام در قرن بیستم است که به‌ویژه در ایالات متحده به کار می‌رفت. در این روش، محکوم به صندلی‌ای مخصوص بسته می‌شود و جریان برق با ولتاژ بالا از بدن او عبور داده می‌شود تا مرگ حاصل گردد.
اگرچه این روش در سال‌های اخیر تقریباً منسوخ شده، هنوز در برخی ایالت‌ها مانند تنسی و فلوریدا به عنوان گزینه ثانویه مطرح است، به‌خصوص در مواردی که تزریق کشنده ممکن نباشد یا از نظر حقوقی مورد مناقشه قرار گیرد.
جمع‌بندی
شیوه‌های اجرای مجازات اعدام، بازتابی از فرهنگ، ساختار قدرت، سطح توسعه قضایی و دیدگاه‌های اخلاقی و دینی هر کشور است. در حالی که بسیاری از دولت‌ها در حال فاصله گرفتن از این مجازات هستند، برخی دیگر همچنان با صراحت از آن دفاع می‌کنند. نوع و شیوه اجرای اعدام نیز بخش مهمی از این جدل‌ها را تشکیل می‌دهد و همواره مورد توجه افکار عمومی و سازمان‌های حقوق بشری قرار دارد. شاید در آینده نزدیک، جهان شاهد گرایش بیشتری به جایگزینی مجازات‌های غیرقابل بازگشت با روش‌های بازپرورانه و انسانی‌تر باشد.
آیا شما با مجازات اعدام موافق هستید؟
