چه تفاوتی در تغییر جنجالی قانون مهریه به وجود خواهد آمد؟ +نظر مردم و کارشناسان حقوقی
تصمیم کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس برای کاهش سقف اجرایی مهریه از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه، بحث‌های گسترده‌ای را درباره تأثیر آن بر حقوق زنان و توازن عدالت در خانواده برانگیخته است.
تحریریه حرف مرد- امیررضا منعمی: در روزهای اخیر، اظهارات یکی از اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی درباره اصلاح قانون مهریه و کاهش سقف آن از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه، واکنش‌های گسترده‌ای را در فضای عمومی و حقوقی کشور برانگیخته است. این اصلاحات، که در راستای کاهش فشار اقتصادی بر مردان و جلوگیری از مشکلات ناشی از افزایش قیمت سکه مطرح شده، پرسش‌های مهمی درباره تأثیر آن بر حقوق زنان و توازن عدالت در روابط خانوادگی ایجاد کرده است.
طرح اصلاح قانون مهریه؛ چندین سال در مجلس!
در مجلس یازدهم، طرح «اصلاح موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و برخی از احکام راجع به مهریه» عنوان راهکارهایی برای تعدیل این پدیده و کاهش تبعات اجتماعی و اقتصادی آن مطرح شده بود.
کلیات این طرح که به اختصار «اصلاح قانون مهریه» گفته می‌شود، مشتمل بر سه موضوع بود:
اولا براساس تبصره ۱ اصلاح این قانون، حبس از قانون مهریه حذف خواهد شد. در واقع، مانند بسیاری از کشورهای اسلامی هیچکس به علت عدم توانایی پرداخت مهریه زندانی نخواهد شد.
ثانیا به استناد ماده‌ی ۲ این قانون، قسط‌های بدهی تعدیل خواهد شد. به عبارت دیگر، اگر پس از تقسیط مهریه، فرد با مواردی مانند افزایش غیرطبیعی قیمت سکه یا بهای مهریه مواجه شد، با توجه به وضعیت زندگی او این مبلغ تعدیل خواهد شد.
ثالثا مهم‌ترین قسمت این طرح، براساس ماده‌ی ۴ آن، دریافت مالیات یا حق‌الثبت از مهریه‌ی مورد توافق است. به این معنا که برای ثبت مهریه در دفتر اسناد رسمی، بسته به مقدار، از ۰.۱٪ تا ۲۰٪ ارزش روز مهریه، باید مالیات به دولت پرداخت شود. به عنوان مثال، مطابق پیش‌نویس این قانون، اگر زوجین بر ۱۱۴ سکه مهریه توافق کنند، با احتساب سکه ۷۴ میلیون تومانی، حدود ۸۴ میلیون تومان باید مالیات برای ثبت در دفترخانه به دولت بپردازند.
پس گذشت چند سال از پیشنهاد این طرح، سرانجام دی‌ماه امسال، کلیات طرح اصلاح قانون مهریه در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس دوازدهم تصویب شد تا برای تصویب نهایی به صحن مجلس بیاید و البته جزئیاتی از آن که محل مناقشه است.
تعدیل یا کاهش حقوق زنان؟
بر اساس این طرح، مهریه‌ای که قابلیت اجرا دارد، ۱۴ سکه خواهد بود و مابقی تنها در صورت وجود اموال از سوی زوج قابل وصول است. این در حالی است که یکی از کارکردهای اصلی مهریه، تأمین پشتوانه مالی و حقوقی برای زنان در زندگی مشترک و پس از آن است. کاهش سقف اجرایی مهریه ممکن است توانایی زنان در مطالبه حقوق خود را کاهش داده و موقعیت آن‌ها را در دعاوی خانوادگی تضعیف کند.
یکی از استدلال‌های موافقان این طرح، کنترل پیامدهای اقتصادی و کاهش زندانیان مهریه است. اما در مقابل، بسیاری از کارشناسان معتقدند که راه‌حل اساسی، ایجاد راهکارهای حقوقی و اقتصادی عادلانه‌تر مانند بیمه‌های حمایت از زنان یا روش‌های جدید تنظیم مهریه است، نه صرفاً کاهش تعداد سکه‌های قابل وصول.
به‌طور کلی اما ۳ مزیت کلی در اصلاح قانون مهریه وجود دارد:
۱- اولا مجازات زندان در بحث ناتوانی در مهریه، یکی از معظلات بسیار بزرگ و پیچیده‌ی قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی است و تقریبا در حقوق هیچ‌یک از کشور اسلامی دیگر، اساساً مجازات زندان در این خصوص وجود ندارد. با طرح اصلاح این قانون، مجازات زندان از مهریه حذف خواهد شد.
۲- از سوی دیگر، با توجه به ماده‌ی ۲ این قانون، با تعدیل مهریه، از بار سنگین نوسانات قیمت سکه و سایر موارد مقرر در مهریه در شرایطی که افزایش ناگهانی قیمت‌ها (خارج از کنترل مدیون) پرداخت را دشوار کرده، کاسته خواهد شد.
۳- مالیات بر مهریه، از توافق برای مهریه‌های نامعقول تا حد خوبی جلوگیری می‌کند و به تدریج باعث این فرهنگ‌سازی می‌شود که نیاز نیست برای تضمین یک زندگی خوب، اعداد غیرطبیعی در مهریه توافق شود. در حال حاضر، به نظر می‌رسد مهریه از فلسفه‌ی وجودی خود در بسیاری موارد خارج شده و به ابزاری برای چشم و هم‌چشمی‌های رایج بدل شده است.
همچنین ببینید: باید و نبایدهای تعیین مهریه از زبان یک قاضی باتجربه
نظرات مردم و کارشناسان در خصوص این طرح چیست؟
یک کاربر ناشناس در ایکس نوشت:
«قابل توجه اون خانوم هایی که تو رویا و رمان های فانتزی زندگی میکنن و میگن با عشق و اعتماد میشه زندگی رو ساخت و نیازی به مهریه یا حق طلاق نیست !!تو مملکت مرد سالار مهریه تنها اهرم فشار زن برای گرفتن حقوق اولیش هست که اونم با آموزش کلاهبرداری میخوان از چنگش دربیارن/:»
همچنین کاربر دیگری با نام کاربری شرقی غمگین از تجربه‌ی تلخ خودش این‌گونه گفت:
«من مهریه مو بخشیدم تا به همسر سابقم اثبات کنم بخاطر خودش میخوامش و خب از اولم نیاز و اعتقادی به مهریه نداشتم و گس وات[حدس بزنید چی شد]؟
از ماه بعدش سر هر بحث کوچیک دم محضر طلاق بود»
یک کاربر خانم دیگر با نام کاربری پرلالا نیز از تجربه‌ی بد خودش این‌گونه گفت:
«من ۵۱۴ تا سکه مهریه بدون حق طلاق و دوستم صد و خورده‌ایی سکه مهریه و حق طلاق داشت. جفتمون بدون گرفتن یدونه سکه جدا شدیم. وقتی زن صبرش به آخر میرسه فقط میخواد بیاد بیرون از اون وضعیت. اون ۱۴ سکه هم مال خودتون حق طلاق بدید به زنا، من نباید چند ماه التماس می‌کردم که فقط بیا دادگاه.»
همچنین این کاربر با نام پارسا، در انتقادی طنزگونه نسبت به شایعات کاهش مجدد سقف مهریه در ایکس این‌گونه واکنش داد:
علاوه بر این، یک وکیل دادگستری در یادداشتی گفت:
«بارها مجلس قصد اعمال تغییراتی را در حوزه مهریه زنان داشته است. امروز هم علت این موضوع را شرایط اقتصادی کشور و درخواست تعدیل مهریه از سوی زنان عنوان کرده‌اند.
این درحالیست که باید عواملی که پرداخت مهریه توسط مرد را دشوار کرده‌اند رفع شود. یعنی باید وضعیت اقتصادی مردم مناسب شود نه اینکه به تنها حق مالی زنان دست‌اندازی شده و به بهانه‌های مختلف آن را اصلاح کنند.
اگر قرار است در حوزه مهریه برای زنان ایجاد محدودیت کنند این انتظار وجود دارد که در قوانین مابه‌ازایی برای آن در نظر گرفته شود. مثلا حق طلاق را به زن هم بدهند.»
دقیقا، برای اجرای مهریه طرف من، ۷۵ میلیون تومان فقط سهم دادگاه رو فیش حقوقی من زده است که داره کم میشه. حالا تو، برای نون شبت هم محتاج بودی، مورد نداره. بی خود کردی زن گرفتی و مهریه مشخص کردی و خامی کردی
سلام
من که تمام زندگیم روی جنون یک زن رفت، دادگاه هم نپرسید بعد ۲۰ سال زندگی، چرا طلاقش میدی. ماشین و خونه و بورس، همه رو جارو کرد، الان هم از طریق ثبت مهریه میگیره، هم از طریق دادگاه. یک چهارم حقوقم توقیفه، هم باید ۱۴ ماه یک سکه بدم. تازه یک ساله دخترم هم ندیدم، این قدر روی که دخترم کارکرده، که اون دختر ده ساله هم مثل خودش شده. الآنم سکه فشنگی میره بالا.
اون زمان که دادخواست دادم، سکه ۱۰ تومان بوده، الان ۱۰۰ تومان. چرا من باید ده برابر مهریه سه یا چهار سال قبل رو بدم. کیه به حرف من گوش کنه. دادخواست تعدیل اقساط دادم، بعد کلی دردسر، تازه دادگاه تجدیدنظر شش ماه تعدیل داده.
کاش یه قانون بود که فقط برای عامل و بانی زندگی تنش زا، جرم مشخص میکرد تا یکی نتونه، با فشار و دردسر زندگی رو از هم بپاشه و فقط منافع خودش رو تو خانواده تامین کنه.