نگاهی به وضعیت آینده صندوق‌های طلا
مونا حاجی علی اصغر، کارشناس بازار سرمایه در یادداشتی به بررسی وضعیت صندوق‌های طلا پس از جنگ ۱۲ روز پرداخته است.
مونا حاجی علی اصغر، کارشناس بازار سرمایه، در یادداشتی با بررسی فضای اقتصادی و سیاسی به بررسی صندوق‌های طلا به عنوان یک ابزار مالی پرداخته و آورده است: با فروکش کردن التهابات سیاسی و ثبات نسبی بازار ارز، صندوق‌های طلای بورسی بار دیگر توانستند نقش خود را به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه در برابر ریسک‌های اقتصادی ایفا کنند؛ واکنش مثبت و آرام این صندوق‌ها در اولین روز بازگشایی، نشان از اعتماد سرمایه‌گذاران به طلا به‌عنوان یک ابزار بلندمدت، باثبات و جذاب برای حفظ ارزش دارایی‌ها دارد.
صندوق‌های طلا پس از جنگ ۱۲ روزه و در شرایط نااطمینانی، یک روز مثبت ملایم را تجربه کردند. علت آن چه بود؟
در پی حمله نظامی اسرائیل به ایران و پاسخ‌های متقابل، بازارهای مالی داخلی طی حدود دو هفته با شوک‌های متوالی، تعطیلی موقت و احتیاط بی‌سابقه سرمایه‌گذاران مواجه شدند. در این میان، حمایت رسمی آمریکا از اسرائیل و متعاقباً اعلام آتش‌بس پس از ۱۲ روز، معادلات جدیدی را در فضای سیاسی و اقتصادی منطقه ایجاد کرد.
اما آن‌چه باعث تعجب برخی فعالان بازار شد، کاهش نرخ دلار آزاد پس از نزدیک شدن به سقف تاریخی و بازگشایی مثبت کم‌جان صندوق‌های طلای بورسی در اولین روز فعالیت بازار پس از تعطیلی بود؛ درحالی‌که انتظار می‌رفت فضای ریسکی حاکم، به رشد انتظارات تورمی دامن بزند.
همچنین بخوانید: سقوط قیمت طلا و سکه در یک هفته اخیر: بازگشت به نرخ‌های قبل جنگ
در ادامه به بررسی دلایل این رفتار غیرمنتظره بازار و سناریوهای پیش‌روی بازار طلا می‌پردازیم:
۱. کاهش قیمت دلار پس از نزدیک شدن به سقف تاریخی؛ برخلاف انتظارات تورمی
کاهش نرخ دلار در بازار آزاد به چند عامل مهم بازمی‌گردد:
کنترل شدید بازار توسط بانک مرکزی: بازارساز با استفاده از عرضه هدفمند اسکناس، تزریق ارز نیمایی، و محدودسازی حواله‌ها، با قدرت انتظارات را مدیریت کرد.
چراغ سبز آمریکا به فروش نفت ایران به چین: اعلام تلویحی آمریکا مبنی‌بر ممانعت نکردن از فروش نفت ایران، نشانگر کاهش موقتی فشار اقتصادی بر ایران است؛ این پیام باعث فروکش کردن تقاضای احتیاطی شد.
شکل‌نگرفتن هجوم عمومی به دلار: برخلاف بحران‌های پیشین، مردم عادی کمتر به خرید هیجانی ارز پرداختند و این نشان‌دهنده بلوغ رفتاری بازار یا اثر تجربه‌های گذشته است.
عرضه درهم و حواله مؤثر از سوی صرافی‌های وابسته به نهادهای دولتی و نیمه‌خصوصی: این عامل به ثبات یا کاهش کوتاه‌مدت نرخ اسکناس در بازار منجر شد.
۲. رشد صندوق‌های طلا؛ علیرغم کاهش دلار در چند روز گذشته
با وجود افت نسبی دلار از سقف خود در بحبوحه جنگ، صندوق‌های طلا (مانند زر، عیار و طلا) امروز با رشد قیمتی بازگشایی شدند. دلایل این رشد عبارتند از:
انتظارات تورمی بلندمدت: سرمایه‌گذاران آگاه می‌دانند که کنترل نرخ ارز ممکن است موقتی باشد و بودجه انبساطی دولت، نقدینگی سرگردان و بدهی‌های سنگین به‌زودی دوباره فشار تورمی ایجاد خواهند کرد.
پوشش ریسک در برابر بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی: طلا همواره یک دارایی امن تلقی شده و صندوق‌های طلا ساده‌ترین ابزار برای ورود غیرمستقیم به بازار آن هستند.
نرخ بالاتر دلار آزاد نسبت به آخرین روز معاملاتی صندوق‌های طلا پیش از شروع جنگ: به‌رغم افت معنی‌دار دلار پس از اعلام آتش‌بس، نرخ دلار کماکان بالاتر از نرخ آن پیش از شروع جنگ است.
وضعیت نسبت قیمت به NAV صندوق‌ها: بسیاری از صندوق‌های طلا طی روزهای گذشته زیر ارزش ذاتی خود معامله می‌شدند و اکنون با فرض بازگشت تعادل، سرمایه‌گذاران اقدام به خرید کرده‌اند.
۳. نگاه کوتاه‌مدت و میان‌مدت به بازار طلا
در کوتاه‌مدت ( یک تا ۴ هفته آینده): به‌دلیل اعلام آتش‌بس، مداخله فعال بانک مرکزی ، ثبات در حواله درهم و نرخ نیمایی و فروش مناسب نفت، می‌توان انتظار داشت بازار ارز نوسان محدودی داشته باشد و صندوق‌های طلا به رشد آهسته اما مطمئن ادامه دهند.
در میان‌مدت (تا ۶ ماه آینده): در صورت وقوع هر یک از موارد زیر، شامل : افزایش دوباره تنش‌های منطقه‌ای یا شکست مذاکرات دیپلماتیک، رشد نقدینگی و فشار تورمی یا حتی بازگشت تقاضای سفته‌بازانه به بازار طلا و ارز، مجدداً شاهد افزایش تقاضا برای صندوق‌های طلا و رشد NAV آنها خواهیم بود.
۴. سناریوهای پیش‌رو برای بازار طلا و صندوق‌های آن
در تحلیل سناریوهای پیش‌رو، ۴ حالت اصلی قابل تصور است:
نخست، در سناریویی که تنش‌های سیاسی کاهش یابد و دولت همچنان بتواند بازار ارز را با مداخلات مؤثر مدیریت کند، نرخ دلار در سطوح کنونی تثبیت شده یا حتی کاهش جزئی یابد. در این حالت، انس جهانی طلا نیز در محدوده فعلی نوسان خواهد کرد. در چنین وضعیتی، صندوق‌های طلا به رشد ملایم و تدریجی ادامه خواهند داد و برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار جذاب خواهند ماند.
دوم، اگر دوباره تنش‌های سیاسی یا اقتصادی تشدید شود یا نقدینگی با سرعت بیشتری وارد اقتصاد شود، می‌توان انتظار داشت که دلار افزایش یابد و هم‌زمان، انس جهانی نیز به‌دلیل افزایش ریسک ژئوپلیتیک صعود کند. در این سناریو، واحدهای صندوق طلا با رشد شدید تقاضا مواجه خواهند شد و ارزش خالص دارایی‌های آنها (NAV) نیز به‌سرعت افزایش خواهد یافت.
در سناریوی سوم، اگر به هر دلیل خاصی (مانند تقویت اقتصاد آمریکا یا افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو)، قیمت جهانی طلا کاهش یابد، حتی در صورت ثبات یا رشد دلار داخلی، ممکن است NAV صندوق‌های طلا کاهش یابد یا حداقل رشد آنها متوقف شود. این وضعیت می‌تواند باعث اصلاح قیمتی موقت در صندوق‌های طلا شود.
طبق سناریوی چهارم، در صورت وقوع یک توافق سیاسی جدی یا کاهش محسوس تحریم‌ها و آزادسازی منابع ارزی ایران، نرخ دلار ممکن است به‌طور قابل‌توجهی کاهش یابد. در این حالت، با فرض ثبات یا افت محدود قیمت انس جهانی، احتمال افت نسبی تقاضا برای طلا و صندوق‌های مبتنی‌بر آن وجود دارد. البته شدت و پایداری این کاهش بستگی به میزان تحقق و پایایی توافق خواهد داشت.
سخن پایانی
اگرچه التهاب‌های سیاسی می‌توانستند به جهش شدید قیمت ارز و طلا منجر شوند، اما کنترل‌های چندجانبه و ملاحظات دیپلماتیک باعث مهار کوتاه‌مدت نوسانات شد. با این حال، عوامل بنیادین مانند کسری بودجه، رشد نقدینگی و نبود افق روشن در سیاست خارجی، همچنان بازار را مستعد جهش‌های تورمی در میان‌مدت می‌کنند.
صندوق‌های طلا در چنین شرایطی ابزار جذابی برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار و حرفه‌ای باقی خواهند ماند؛ زیرا ضمن سادگی دسترسی، امکان پوشش ریسک‌های سیستماتیک اقتصاد ایران را فراهم می‌کنند.
منبع: سنا
