افزایش ازدواج سفید در ایران؛ بررسی دلایل اقتصادی، فرهنگی و پیامدهای اجتماعی
رشد چشمگیر ازدواج سفید در ایران؛ پدیده‌ای جدید در کلان‌شهرها
در سال‌های اخیر، پدیده‌ای تحت عنوان ازدواج سفید، یعنی زندگی مشترک بدون ثبت رسمی، در کلان‌شهرهای ایران به‌ویژه تهران افزایش یافته است. این پدیده که در گذشته چندان رایج نبود، اکنون به یکی از موضوعات مهم اجتماعی و فرهنگی کشور تبدیل شده و واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشته است.
بر اساس گزارش‌های میدانی، بسیاری از زوج‌های جوان به دلایل مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی، اجتماعی و تغییر نگرش به ازدواج، زندگی مشترک را بدون ثبت رسمی انتخاب می‌کنند. به گفته علیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس و روان‌شناس اجتماعی، از هر ۵۰ پرونده زوجین در تهران، یک یا دو مورد مربوط به ازدواج سفید است. این آمار نشان‌دهنده تغییری قابل‌توجه در سبک زندگی جوانان و دیدگاه آن‌ها نسبت به ازدواج و خانواده است.
ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید اصطلاحی است که برای زندگی مشترک دو نفر بدون ثبت قانونی و شرعی ازدواج به کار می‌رود. این پدیده در برخی جوامع غربی رایج بوده و دلایل مختلفی از جمله آزادی فردی، تعهد کمتر و مشکلات مالی دارد. در ایران اما، این نوع ازدواج همچنان مباحث زیادی را در حوزه‌های حقوقی، شرعی و اجتماعی ایجاد کرده و با چالش‌های زیادی همراه است.
دلایل افزایش ازدواج سفید در ایران
افزایش ازدواج سفید در ایران را می‌توان ناشی از چندین عامل مختلف دانست که مهم‌ترین آن‌ها مشکلات اقتصادی و تغییرات فرهنگی و اجتماعی هستند.
۱. مشکلات اقتصادی؛ مانعی بزرگ برای ازدواج رسمی
یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش جوانان به ازدواج سفید، مشکلات اقتصادی و هزینه‌های بالای ازدواج است. برخی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی که بر تصمیم جوانان تأثیرگذارند، شامل موارد زیر می‌شود:
افزایش هزینه‌های برگزاری مراسم ازدواج؛ برگزاری یک عروسی ساده نیز هزینه‌های بالایی دارد که بسیاری از جوانان قادر به تأمین آن نیستند.
افزایش قیمت مسکن؛ خرید یا اجاره مسکن در کلان‌شهرهایی مانند تهران دشوار شده و بسیاری از جوانان را از تشکیل خانواده منصرف کرده است.
بیکاری و درآمد پایین؛ باوجود افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، بسیاری از جوانان شغل ثابتی ندارند و نمی‌توانند هزینه‌های یک زندگی مشترک رسمی را تأمین کنند.
۲. تغییرات فرهنگی و اجتماعی؛ تحول در نگرش جوانان به ازدواج
علاوه بر مسائل اقتصادی، تحولات اجتماعی و فرهنگی نیز در رشد ازدواج سفید نقش داشته‌اند. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر هستند:
افزایش فردگرایی و استقلال‌طلبی جوانان؛ بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند قبل از ورود به ازدواج رسمی، تجربه زندگی مستقل را داشته باشند.
کاهش تمایل به ازدواج سنتی؛ برخی از جوانان، ازدواج را تنها راه تشکیل خانواده نمی‌دانند و به دنبال سبک‌های زندگی جایگزین هستند.
ترس از تعهدات قانونی و حقوقی ازدواج رسمی؛ برخی از افراد به دلیل مشکلات احتمالی در طلاق و تعهدات حقوقی، ازدواج سفید را گزینه‌ای مناسب‌تر می‌دانند.
تغییر الگوی روابط عاطفی؛ نسل جدید نسبت به نسل‌های گذشته، نگرش متفاوتی به روابط عاطفی دارد و این تغییرات بر تصمیم‌گیری آن‌ها تأثیر گذاشته است.
پیامدهای اجتماعی و حقوقی ازدواج سفید در ایران
افزایش ازدواج سفید در ایران باعث نگرانی‌هایی در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و حقوقی شده است. این پدیده می‌تواند پیامدهای گوناگونی داشته باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱. عدم حمایت قانونی از زنان در روابط بدون ثبت رسمی
در ازدواج‌های ثبت‌شده، حقوقی مانند مهریه، نفقه و حق طلاق برای زنان تعریف شده است. اما در ازدواج سفید، این حمایت‌های قانونی وجود ندارد و در صورت بروز مشکل، زنان در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌گیرند.
۲. کاهش آمار ازدواج رسمی و تأثیر آن بر جمعیت کشور
کاهش ازدواج‌های رسمی می‌تواند نرخ زاد و ولد را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در شرایطی که رشد جمعیت ایران به پایین‌ترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده، افزایش ازدواج سفید می‌تواند این مشکل را تشدید کند.
۳. چالش‌های قانونی و شرعی ازدواج سفید در ایران
ازدواج سفید از نظر قانونی و شرعی در ایران تأیید نشده و افرادی که این سبک زندگی را انتخاب می‌کنند، ممکن است با پیامدهای قانونی، اجتماعی و حتی خانوادگی مواجه شوند.
واکنش جامعه و مسئولان به ازدواج سفید
با توجه به افزایش ازدواج سفید در ایران، واکنش‌های مختلفی از سوی مسئولان، روحانیون و جامعه‌شناسان مشاهده شده است. برخی از دیدگاه‌های مطرح‌شده در این زمینه عبارتند از:
مخالفت نهادهای رسمی و مذهبی؛ بسیاری از نهادهای رسمی و روحانیون، ازدواج سفید را مخالف اصول اسلامی و قوانین کشور می‌دانند.
تأکید جامعه‌شناسان بر ریشه‌یابی این پدیده؛ جامعه‌شناسان معتقدند که برای کاهش ازدواج سفید باید به مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوانان توجه شود و سیاست‌گذاری‌های مناسبی انجام گیرد.
لزوم اصلاح قوانین حمایتی برای جوانان؛ برخی از کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که دولت با ارائه وام‌های ازدواج، کاهش هزینه‌های مسکن و حمایت‌های اجتماعی، زمینه را برای ازدواج رسمی جوانان فراهم کند.
ازدواج سفید در ایران به دلایل مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی، تغییر نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی، و پیچیدگی‌های حقوقی ازدواج رسمی افزایش یافته است. درحالی‌که برخی از جوانان این سبک زندگی را به عنوان راه‌حلی برای فرار از مشکلات مالی و تعهدات قانونی می‌بینند، پیامدهای اجتماعی و حقوقی آن همچنان مورد بحث و نگرانی است. برای کنترل این پدیده، لازم است که سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی مناسبی اجرا شود تا جوانان بتوانند بدون دغدغه‌های مالی و حقوقی، تصمیم به ازدواج رسمی بگیرند.
منبع: ایلنا
