پژوهش جدید: ارتباط جالب گروه خونی با خطر سکته مغزی زودهنگام
مطالعه‌ای روی داده‌های ژنتیکی ده‌ها هزار نفر نشان می‌دهد زیرگروه خاصی از گروه خونی A می‌تواند خطر سکته مغزی پیش از ۶۰ سالگی را افزایش دهد.
تحریریه حرف مرد: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که میان گروه خونی و خطر سکته مغزی ارتباطی شگفت‌انگیز وجود دارد؛ به‌طوری‌که افرادی که دارای یک زیرگروه خاص از گروه خونی A هستند، احتمال بیشتری دارد که پیش از سن ۶۰ سالگی دچار سکته شوند.
شاید نام گروه‌های خونی A، B، AB و O را شنیده باشید. این گروه‌ها در واقع به وجود یا عدم وجود نشانگرهای شیمیایی خاصی به نام آنتی‌ژن‌ها اشاره می‌کنند که روی سطح گلبول‌های قرمز خون قرار دارند.
حتی درون همین گروه‌های اصلی، تنوع‌های ظریفی وجود دارد که ناشی از جهش‌های ژنتیکی در ژن‌های دخیل در تعیین گروه خونی است.
پژوهشگران داده‌های حاصل از ۴۸ مطالعه ژنتیکی را تحلیل کردند که شامل حدود ۱۷ هزار بیمار سکته‌ای و نزدیک به ۶۰۰ هزار فرد سالم بود. همه شرکت‌کنندگان در بازه سنی ۱۸ تا ۵۹ سال قرار داشتند.
نتایج نشان داد که میان ژنی که مسئول زیرگروه خونی A1 است و بروز سکته زودهنگام ارتباط آشکاری وجود دارد.
یک جست‌وجوی سراسری در سطح ژنوم نشان داد دو موقعیت ژنتیکی با خطر زودهنگام سکته به‌شدت مرتبط هستند. یکی از این موقعیت‌ها دقیقاً در جایی قرار داشت که ژن‌های مربوط به گروه خونی قرار دارند.
تحلیل دقیق‌تر انواع ژن‌های تعیین‌کننده گروه خونی آشکار کرد افرادی که در ژنوم خود دارای یک نوع خاص از گروه خونی A هستند، ۱۶ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر سکته پیش از ۶۰ سالگی قرار دارند.
در مقابل، کسانی که ژن مرتبط با گروه خونی O1 را داشتند، ۱۲ درصد کمتر از سایرین در معرض این خطر بودند.
با این حال، پژوهشگران خاطرنشان کردند که این افزایش خطر سکته در افراد با گروه خونی A بسیار کوچک است و نیازی به مراقبت ویژه یا غربالگری اضافی برای این افراد وجود ندارد.
استیون کیتنر، متخصص مغز و اعصاب عروقی در دانشگاه مریلند و نویسنده ارشد این مقاله، گفت: «ما هنوز نمی‌دانیم چرا گروه خونی A چنین خطری را ایجاد می‌کند. اما احتمالاً این موضوع به عواملی مانند پلاکت‌ها (سلول‌های کوچک خونی که در انعقاد نقش دارند)، سلول‌های پوشاننده دیواره رگ‌های خونی، و پروتئین‌های در گردش خون مرتبط است. همه این‌ها در تشکیل لخته‌های خونی نقش دارند.»
| گروه خونی | تأثیر بر خطر سکته پیش از ۶۰ سالگی | تأثیر بر خطر سکته پس از ۶۰ سالگی | توضیحات |
|---|---|---|---|
| A (به‌ویژه زیرگروه A1) | افزایش خطر حدود ۱۶٪ | بی‌اثر (تفاوتی ندارد) | احتمالاً مرتبط با فعالیت پلاکت‌ها. |
| O (به‌ویژه O1) | کاهش خطر حدود ۱۲٪ | بی‌اثر (تفاوتی ندارد) | به نظر می‌رسد از نظر ژنتیکی تا حدی محافظت‌کننده باشد. |
| B | افزایش خطر حدود ۱۱٪ | افزایش خطر حدود ۱۱٪ | در هر سنی اندکی پرخطرتر است. |
| AB | داده مشخصی گزارش نشده | داده مشخصی گزارش نشده | نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. |
قرار دادن یافته‌ها در بستر وسیع‌تر
اگرچه نتایج این مطالعه در نگاه نخست هشداردهنده به نظر می‌رسند (اینکه گروه خونی می‌تواند احتمال سکته زودهنگام را تغییر دهد)، اما لازم است این یافته‌ها را در زمینه درست قرار دهیم.
هر ساله در ایالات متحده نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر دچار سکته مغزی می‌شوند. بیشتر این رخدادها، یعنی حدود سه‌چهارم آن‌ها، در افراد بالای ۶۵ سال اتفاق می‌افتد. خطر سکته پس از ۵۵ سالگی نیز در هر دهه تقریباً دو برابر می‌شود.
همچنین، شرکت‌کنندگان این پژوهش عمدتاً از آمریکای شمالی، اروپا، ژاپن، پاکستان و استرالیا بودند و تنها ۳۵ درصد آن‌ها از نژادهای غیراروپایی بودند. به همین دلیل، پژوهش‌های آینده با نمونه‌های متنوع‌تر می‌توانند اهمیت واقعی این نتایج را روشن‌تر کنند.
کیتنر در این‌باره گفت: «ما به‌وضوح به مطالعات پیگیری بیشتری نیاز داریم تا مکانیسم‌های افزایش خطر سکته را دقیق‌تر بررسی کنیم.»
همچنین بخوانید: آلودگی هوا خطر آپنه خواب را تشدید می‌کند
تفاوت میان سکته‌های زودهنگام و دیرهنگام
یکی دیگر از یافته‌های کلیدی این مطالعه از مقایسه افراد دچار سکته پیش از ۶۰ سالگی با افراد دچار سکته پس از ۶۰ سالگی به دست آمد.
برای این منظور، پژوهشگران از داده‌های حدود ۹۳۰۰ نفر بالای ۶۰ سال که سکته کرده بودند و نزدیک به ۲۵ هزار نفر سالم در همان بازه سنی استفاده کردند.
آن‌ها دریافتند که افزایش خطر سکته در گروه خونی A در افراد بالای ۶۰ سال بی‌اهمیت می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که مکانیسم‌های زیربنایی سکته‌های زودهنگام می‌توانند با سکته‌های دیررس متفاوت باشند.
نویسندگان مقاله توضیح دادند که سکته در جوانان کمتر به دلیل تجمع رسوبات چربی در سرخرگ‌ها (فرایندی که «تصلب شرایین» یا Atherosclerosis نام دارد) رخ می‌دهد و بیشتر ناشی از عواملی مرتبط با تشکیل لخته‌های خونی است.
یافته‌های تکمیلی درباره گروه‌های خونی
این مطالعه همچنین نشان داد که افراد دارای گروه خونی B حدود ۱۱ درصد بیشتر از دیگران احتمال سکته دارند، در هر سنی که باشند.
پژوهش‌های پیشین نیز نشان داده‌اند که بخش ژنوم مرتبط با گروه خونی، یعنی محل ABO (ABO locus)، با رسوب کلسیم در شریان‌های کرونری (که جریان خون را محدود می‌کند) و نیز با بروز حمله قلبی ارتباط دارد.
همچنین، توالی‌های ژنتیکی گروه‌های خونی A و B با اندکی افزایش خطر لخته‌های خونی در وریدها (که «ترومبوز وریدی» یا Venous Thrombosis نام دارد) نیز مرتبط هستند.
این مقاله در مجله Neurology منتشر شده است.
منبع: Science Alert
