تصاویر بی‌سابقه تلسکوپ ناسا از بزرگ‌ترین ابر مولکولی در کهکشان راه شیری

تحریریه حرف مرد: تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا با توانایی‌های فروسرخ پیشرفته خود، توانسته نمایی بی‌سابقه از ابر مولکولی Sagittarius B2 ارائه دهد؛ این ابر مولکولی یکی از پرجرم‌ترین و فعال‌ترین مناطق شکل‌گیری ستاره‌ها در کهکشان راه شیری است. تصاویر ثبت‌شده توسط وب جزئیات چشمگیری از ستاره‌های عظیم و غبار کیهانی درخشان را نشان می‌دهد که تاکنون با ابزارهای دیگر قابل مشاهده نبوده‌اند. این داده‌ها می‌توانند به دانشمندان در درک بهتر فرآیندهای شکل‌گیری ستاره‌های عظیم و دلیل فعالیت فوق‌العاده Sagittarius B2 نسبت به سایر مناطق مرکز کهکشان کمک کنند.

جزئیات علمی و تصاویر

تصویر شاخص پست، ناحیه‌ای از فضا را نشان می‌دهد که مملو از ستاره‌ها و خوشه‌های ابرهای نارنجی رنگ است.

ستاره‌ها، گازها و غبار کیهانی در ابر مولکولی Sagittarius B2 به نور نزدیک فروسرخ تابش می‌کنند که توسط ابزار NIRCam وب ثبت شده است. بخش‌های تاریک تصویر به معنای فضای خالی نیستند؛ بلکه مناطقی هستند که ستاره‌ها هنوز در داخل ابرهای متراکم در حال شکل‌گیری‌اند و نور خود را هنوز نمی‌توانند از آن عبور دهند.

Sagittarius B2 تنها چند صد سال نوری با سیاهچاله عظیم مرکزی کهکشان، معروف به Sagittarius A*، فاصله دارد؛ منطقه‌ای که با ستاره‌ها، ابرهای ستاره‌زا و میدان‌های مغناطیسی پیچیده انباشته شده است. نور فروسرخ ثبت‌شده توسط جیمز وب می‌تواند از برخی ابرهای ضخیم عبور کند و ستاره‌های جوان و غبار گرم اطراف آن‌ها را آشکار سازد.

یکی از جنبه‌های قابل توجه تصاویر وب از Sagittarius B2، نواحی تاریک آن است. این بخش‌ها که به ظاهر خالی به نظر می‌رسند، در واقع چنان متراکم از گاز و غبار هستند که حتی تلسکوپ جیمز وب نیز نمی‌تواند از آن‌ها عبور کند. این ابرهای ضخیم ماده اولیه ستاره‌های آینده را تشکیل می‌دهند و خانه‌ای برای ستاره‌های نابالغ هستند.

تصویر B: Sagittarius B2 (تصویر MIRI)

ابزار MIRI (Mid-Infrared Instrument یا ابزار میانی فروسرخ) جیمز وب، این ناحیه را با حساسیت و وضوحی بی‌سابقه در طول موج میانی فروسرخ نشان می‌دهد. غبار کیهانی، که توسط ستاره‌های عظیم و بسیار جوان گرم شده، به وضوح در تصویر مشاهده می‌شود. ناحیه قرمز در سمت راست تصویر MIRI، معروف به Sagittarius B2 North، یکی از غنی‌ترین مناطق مولکولی شناخته‌شده است که تاکنون با چنین وضوحی دیده نشده است.

در تصویر MIRI، ابرهای کیهانی به رنگ‌های صورتی و بنفش دیده می‌شوند که برخی دارای مراکز روشن هستند و اطراف آن‌ها فضاهای تاریک مانند خلا دیده می‌شود که ستاره‌های آبی رنگ در آن نقاط قابل تشخیص‌اند.

همچنین بخوانید: سرنوشت سیارک قاتل دایناسورها چه شد؟

تفاوت تصاویر NIRCam و MIRI

طول موج‌های مختلف نور، حتی در طیف فروسرخ، اثر چشمگیری بر ظاهر تصاویر دارند. در نور میانی فروسرخ (تصویر MIRI)، گاز و غبار درخشان نمایان می‌شوند، در حالی که تنها روشن‌ترین ستاره‌ها قابل مشاهده‌اند. برعکس، در تصویر NIRCam، ستاره‌های رنگارنگ غالب هستند و گاهی ابرهای روشن گاز و غبار نیز دیده می‌شوند.

تحقیقات بیشتر روی این ستاره‌ها جزئیاتی از جرم و سن آن‌ها ارائه خواهد داد که به درک بهتر فرآیند شکل‌گیری ستاره‌ها در این مرکز کهکشانی متراکم و فعال کمک می‌کند. پرسشی که مطرح است این است که آیا این فرآیند میلیون‌ها سال ادامه داشته یا فرآیندی ناشناخته اخیراً آن را فعال کرده است.

اهمیت Sagittarius B2

علیرغم اینکه مرکز کهکشان پر از مواد گازی است، به طور کلی میزان شکل‌گیری ستاره در آن پایین است. در مقابل، Sagittarius B2 با داشتن تنها ۱۰ درصد از گاز موجود در مرکز کهکشان، حدود ۵۰ درصد ستاره‌های آن را تولید می‌کند.

Nazar Budaiev، دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه فلوریدا و هم‌پژوهشگر اصلی مطالعه، می‌گوید: «انسان‌ها هزاران سال است که به مطالعه ستاره‌ها پرداخته‌اند و هنوز بخش‌های زیادی برای درک وجود دارد. هر چیزی که جیمز وب به ما نشان می‌دهد، اسرار جدیدی نیز برای کشف به همراه دارد و این که بخشی از این اکتشافات باشیم هیجان‌انگیز است.»

منبع: NASA