بی‌خوابی روند پیری مغز را تسریع می‌کند
پژوهش کلینیک مایو نشان می‌دهد بی‌خوابی مزمن خطر زوال عقل را ۴۰٪ افزایش می‌دهد و پیری مغز را تا ۴ سال تسریع می‌کند. درمان زودهنگام بی‌خوابی می‌تواند از مغز در برابر آلزایمر محافظت کند.
مغز در تاریکی شب هم استراحت می‌خواهد. بی‌خوابی مزمن می‌تواند مثل یک شتاب‌دهنده، روند پیری مغز را جلو بیندازد. پژوهشی تازه نشان می‌دهد کسانی که دست‌کم سه شب در هفته و به‌مدت سه ماه یا بیشتر مشکل خواب دارند، ۴۰٪ بیشتر در معرض ابتلا به «زوال عقل» قرار می‌گیرند.
یافته‌های «کلینیک مایو» (Mayo Clinic)، زنگ خطری جدی برای میلیون‌ها نفری است که شب‌ها در رختخواب غلت می‌زنند و خواب آرام ندارند. پژوهشگران می‌گویند تغییرات مغزی افراد مبتلا به بی‌خوابی، مشابه کسانی است که چهار سال پیرتر هستند. اسکن‌های مغزی این افراد نشان داده است که بخش‌هایی از مغز که در آلزایمر آسیب می‌بینند، در آنها زودتر دچار تغییر می‌شود. حتی در کسانی که ژن‌های پرخطر مرتبط با آلزایمر دارند، این کاهش شناختی سریع‌تر و شدیدتر دیده شده است.
همچنین بخوانید: ۸ تکنیک عملی برای کاهش زمان به خواب رفتن: تجربه پزشکان، خلبانان و ماجراجویان
بی‌خوابی چگونه مغز را تحت فشار می‌گذارد
بی‌خوابی مزمن فقط باعث خستگی روزانه نمی‌شود؛ بلکه ارتباط مستقیم با کاهش عملکرد شناختی دارد. وقتی خواب کم می‌شود، سیستم پاکسازی مغز که در طول خواب عمیق مواد سمی را دفع می‌کند، کارایی کمتری پیدا می‌کند. این مواد می‌توانند تجمع پروتئین‌های آسیب‌زا مانند «آمیلوئید» (Amyloid Plaques) را سرعت دهند، که یکی از شاخص‌های مهم بیماری آلزایمر است.
جزئیات پژوهش
این مطالعه روی ۲۷۵۰ فرد سالمند با میانگین سنی ۷۰ سال انجام شد و نزدیک به شش سال ادامه داشت. از شرکت‌کنندگان درباره الگوی خواب دو هفته گذشته‌شان پرسیده شد و هر سال آزمایش‌های حافظه و تفکر انجام دادند. در بخشی از نمونه‌ها اسکن مغزی هم صورت گرفت تا میزان آسیب‌های ریز عروقی و پلاک‌های آمیلوئید بررسی شود.
نتیجه روشن بود. ۱۴٪ از کسانی که بی‌خوابی مزمن داشتند دچار اختلال شناختی یا زوال عقل شدند، در حالی که این رقم در گروه بدون بی‌خوابی تنها ۱۰٪ بود.
نقش عوامل ژنتیکی
کسانی که حامل ژن‌های پرخطر آلزایمر هستند، در صورت بی‌خوابی مزمن افت شناختی شدیدتری را تجربه کردند. این موضوع نشان می‌دهد که بی‌خوابی می‌تواند مانند یک «شتاب‌دهنده» برای بروز علائم بیماری عمل کند و ممکن است در افراد مستعد، شروع آلزایمر را جلو بیندازد.
چرا این یافته مهم است؟
دکتر «دیه‌گو کاروالیو» (Diego Carvalho)، نویسنده اصلی پژوهش می‌گوید: «بی‌خوابی فقط روی حال و روز فرد در روز بعد اثر نمی‌گذارد، بلکه می‌تواند سال‌ها بعد خود را در سلامت مغز نشان دهد. این یافته‌ها ممکن است بی‌خوابی را به یک هشدار زودهنگام برای مشکلات شناختی آینده تبدیل کند.»
چه باید کرد؟
متخصصان توصیه می‌کنند که افراد با بی‌خوابی مزمن، جدی‌تر برای درمان اقدام کنند. راهکار‌ها شامل بهبود «بهداشت خواب» (Sleep Hygiene)، درمان شناختی-رفتاری برای بی‌خوابی (CBT-I) و بررسی مشکلات زمینه‌ای مثل «آپنه خواب» (Sleep Apnea) یا همان وقفه تنفسی در خواب است. به‌گفته پژوهشگران، شناسایی و درمان زودهنگام می‌تواند سرعت پیری مغز را کاهش دهد.
این تحقیق که در«ساینس دیلی» (science daily) منتشر شده است، پیام روشنی دارد. بی‌خوابی را نباید به‌عنوان یک مشکل ساده یا موقت در نظر گرفت. خواب کافی فقط برای سرحال بودن نیست؛ بلکه سپری برای محافظت از مغز در برابر پیری زودرس و زوال عقل است.
منبع: آنا
