رویداد بی‌سابقه: انفجار ستاره هنگام تلاش برای بلعیدن سیاهچاله

در رویدادی که تاکنون مشابهی برای آن ثبت نشده، پژوهشگران به کمک سامانه هوش مصنوعی «Lightcurve Anomaly Identification and Similarity Search» (LAISS) موفق به کشف ابرنواختری شدند که هم‌زمان با تلاش یک ستاره عظیم برای بلعیدن سیاهچاله‌ای نزدیک، منفجر شده است. این رویداد که SN 2023zkd نام گرفته، نخستین‌بار در ژوئیه ۲۰۲۳ توسط مرکز رصدخانه پالومار در کالیفرنیا شناسایی شد.

این سامانه هوش مصنوعی، مشابه روش پیشنهاد آهنگ در اسپاتیفای، داده‌های نوری آسمان را با آرشیو عظیمی از مشاهدات مقایسه کرده و موارد غیرمعمول را شناسایی می‌کند. همین موضوع باعث شد نشانه‌های روشنایی غیرعادی این ستاره، ماه‌ها پیش از انفجار نهایی، شناسایی شود و تلسکوپ‌های بزرگ جهان فرصت پیدا کنند تا از ابتدا تا انتهای رویداد را رصد کنند.

ستاره چه زمانی منفجر شد؟

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ستاره و سیاهچاله در مدار نزدیکی به دور یکدیگر می‌چرخیدند و با گذر زمان فاصله‌شان کاهش می‌یافت. در نهایت، ستاره هنگام تلاش برای «خوردن» سیاهچاله، تحت فشار گرانشی عظیم منفجر شد. یک فرضیه جایگزین نیز وجود دارد که سیاهچاله ستاره را در فرایند موسوم به «اسپاگتی‌شدن» از هم گسسته، اما داده‌ها بیشتر سناریوی اول را تأیید می‌کنند.

همچنین بخوانید: کشف روشی تازه برای شناسایی حیات فعال با ابزار قدیمی مریخ‌نوردها

رصدهای پیش از انفجار نشان داد این ستاره در چهار سال پایانی عمرش به تدریج روشن‌تر می‌شده، که احتمالاً ناشی از بیرون‌ریختن لایه‌های گازی آن بوده است. برخورد موج شوک ابرنواختر به این لایه‌های گاز و غبار نیز باعث دو مرحله افزایش روشنایی پس از انفجار شد.

پژوهشگران می‌گویند بدون استفاده از LAISS، احتمالاً بخش زیادی از جزئیات این رویداد و حتی شناسایی سیاهچاله همراه از دست می‌رفت. یافته‌های این مطالعه ۱۳ اوت ۲۰۲۵ در نشریه The Astrophysical Journal منتشر شد.

منبع: خبرآنلاین به نقل از livescience