رمزگشایی از کتیبه‌های باستانی لاتین با هوش مصنوعی؛ انقلاب در تاریخ‌نگاری
مدل هوش مصنوعی Aeneas، توسعه‌یافته توسط گوگل دیپ‌مایند و پژوهشگران بریتانیایی و یونانی، توانسته با دقتی بی‌سابقه متن‌های مفقودشده، قدمت و خاستگاه جغرافیایی هزاران کتیبه لاتین را بازسازی کند؛ دستاوردی که ممکن است نگاه ما به تاریخ باستان را دگرگون کند.
به نقل از ساینس دیلی، کشف رازهای نهفته در کتیبه‌های باستانی لاتین همواره چالش بزرگی برای مورخان بوده است. آسیب‌دیدگی متن‌ها، تغییرات زبانی طی قرون و حجم عظیم داده‌های جدید، تحلیل را دشوار می‌کرد. اکنون، مدل هوش مصنوعی Aeneas (آن یاس) توسعه‌یافته توسط محققان دانشگاه‌های بریتانیا و یونان به همراه گوگل دیپ‌مایند، این موانع را در هم می‌شکند.
همچنین بخوانید: تداوم موفقیت‌های نورالینک: کاشت تراشه در مغز دو فرد دیگر!
الگویی برای آینده پژوهش در تاریخ باستان
این مدل پیشرفته بر پایه سه شبکه عصبی طراحی شده و با آموزش روی ۱۷۶,۸۶۱ کتیبه لاتین از بزرگ‌ترین بانک‌های اطلاعاتی جهان عمل می‌کند:
- ترمیم متن‌های مفقود: بازسازی حروف، کلمات یا بخش‌های ازدست‌رفته
- تخمین زمان: پیش‌بینی قدمت کتیبه‌ها از قرن هفتم پیش از میلاد تا قرن هشتم میلادی
- تعیین مکان جغرافیایی: شناسایی خاستگاه کتیبه‌ها
در آزمایش‌های انجام‌شده با همکاری ۲۳ متخصص کتیبه‌شناسی (اپیگرافی)، دقت آن یاس شگفت‌آور بود:
- تاریخ‌گذاری: خطای مدل تنها ۱۳ سال (در مقایسه با خطای ۳۱ ساله متخصصان بدون ابزار)
- ترمیم و مکان‌یابی: دقت متخصصان با استفاده از پیشنهادات آن یاس به‌طور چشمگیری افزایش یافت
- پشتیبانی هوشمند: مدل فوراً کتیبه‌های مشابه را با اولویت‌بندی ارائه می‌دهد، کاری که پیش‌تر ماه‌ها زمان می‌برد
به گفته تئا سامراشیلد، اپیگرافیست دانشگاه ناتینگهام و از نویسندگان مقاله در ژورنال Nature، آن یاس دسترسی به «شبکه دانش» گسترده کتیبه‌ها را ممکن ساخته است، یانسیس آسائل از گوگل دیپ‌مایند نیز بر قابلیت بازیابی فوری مشابهات تاکید دارد. این فناوری نه‌تنها سرعت پژوهش را افزایش می‌دهد، بلکه با ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر، می‌تواند تاریخ باستان را بازنویسی کند. انتظار می‌رود آن یاس به‌زودی به ابزار استاندارد محققان و موزه‌ها تبدیل شود.
منبع: ایمنا
