ساعت شاهنامه ژژه لکولتر: شاهکاری از تلفیق صنعت سوئیس و هنر ایران

تحریریه حرف مرد: امسال در نمایشگاه «ساعت‌ها و شگفتی‌ها ۲۰۲۵» (Watches and Wonders 2025)، برند «ژِژه لکولتر» (Jaeger-LeCoultre) از مجموعه جدید و خیره‌کننده «ریورسو تریبوت انامل شاهنامه» (Reverso Tribute Enamel Shahnameh) رونمایی کرد. این مجموعه شامل چهار ساعت مچی منحصربه‌فرد است که هم به ریشه‌های طراحی ریورسو و هم به میراث غنی فرهنگ ایرانی ادای احترام می‌کنند.

این ساعت‌ها به ورزش چوگان که الهام‌بخش خلق ریورسو بود، همچنین به «شاهنامه»، حماسه کهن ایرانی، و هنر میناکاری مینیاتور ادای احترام می‌کنند. پشت هر ساعت، یک اثر مینیاتوری از نگاره‌های شاهنامه تهماسبی به‌صورت میناکاری شده به چشم می‌خورد.

چهار مدل جدید عبارتند از: «سیاوش در حال چوگان در حضور افراسیاب» (رفرنس Q39334S1)، «فریدون در هیبت اژدها پسرانش را می‌آزماید» (رفرنس Q39334S2)، «سام به کوه البرز می‌آید» (رفرنس Q39334S3)، و «رستم، اکوان دیو را تعقیب می‌کند» (رفرنس Q39334S4).

شاهنامه تاریخ ایران را به سه دوره تقسیم می‌کند: اسطوره‌ای، پهلوانی، و تاریخی. چهار ساعت این مجموعه صحنه‌هایی از دوره‌ی پهلوانی شاهنامه را به تصویر می‌کشند که در هر یک، اسب‌ها به‌عنوان نماد کلیدی فرهنگ ایرانی حضور دارند. این آثار نه‌تنها اهمیت تاریخی اسب‌ها در جامعه را بازتاب می‌دهند، بلکه داستان‌های حماسی و پهلوانی شاهنامه را نیز زنده می‌کنند. هر یک از این چهار ساعت تنها در ۱۰ نمونه محدود تولید شده‌اند.

طراحی منحصربه‌فرد ریورسو

طراحی ریورسو به‌خاطر قاب چرخشی نوآورانه‌اش شناخته می‌شود که در اصل برای محافظت از صفحه ساعت سوارکاران در جریان مسابقات چوگان ساخته شد. این ویژگی کاربردی و درعین‌حال ظریف، با مواد بادوامی مانند طلای ۱۸ عیار یا فولاد ضدزنگ ایجاد می‌شود. فرم مستطیلی ظریف و خطوط متقارن «آرت دکو» (Art Deco) از ویژگی‌های ماندگار ریورسو هستند که تعادلی بین سبک و کارایی ارائه می‌کند. ریورسو چه برای دست کردن در ورزش و چه به‌عنوان یک ساعت لوکس، نماد ابدی بودن هنر ساعت‌سازی و طراحی است. قاب مدل «ریورسو تریبوت انامل شاهنامه» از طلای سفید ۱۸ عیار ساخته شده و ابعاد آن ۴۵.۶ × ۲۷.۴ میلی‌متر با ضخامت ۹.۷۳ میلی‌متر است. هر چهار مدل با بند چرم تمساح مشکی و قفل دوبل تاشو عرضه می‌شوند.

بخوانید: رونمایی از ساعت های سوپرلوکس اودمار پیگه در جشن ۱۵۰ سالگی

سیاوش در حال چوگان بازی در حضور افراسیاب

نگاره‌ای که سیاوش را در حال چوگان‌بازی در برابر افراسیاب نشان می‌دهد، یکی از آشکارترین ارجاعات به چوگان در هنر ایرانی است. این صحنه، رقابت افسانه‌ای بین دو قلمرو را به تصویر می‌کشد که در آن افراسیاب، قهرمان داستان (سیاوش) را به یک مسابقه چوگان دعوت می‌کند. سیاوش می‌پذیرد و پیروز می‌شود و در این راه، شجاعت و مهارت خود را به نمایش می‌گذارد.

صفحه این ساعت با مینای «گرند فو» آبی پررنگ تزیین شده که روی یک الگوی «گیلوچه» اشعه‌ای اعمال شده است. ایجاد این الگو هفت ساعت زمان برده و پس از آن، هشت ساعت نیز برای فرآیند میناکاری صرف شده است. عقربه‌ها و نشانگرها، مانند بیشتر مدل‌های ریورسو، به همان سبک کلاسیک طراحی شده‌اند.

فریدون در هیبت اژدها پسرانش را می‌آزماید

در این داستان تأثیرگذار شاهنامه، فریدون به هیبت یک اژدها درمی‌آید تا فرزندانش را بیازماید. واکنش پسرانش—فرار کردن، آماده‌ی نبرد شدن، و آرام ماندن—ویژگی‌های لازم برای رهبری را نشان می‌دهد.

صفحه‌ی این مدل دارای الگوی «گیلوچه» زیگزاگی زیر مینای «گرند فو» نیمه‌شفاف به رنگ آبی روشن است که نشان‌دهنده محیط رویارویی پسران با اژدهاست. هفت ساعت کار دقیق برای ساخت این الگوی پیچیده صرف شده که ظرافت هنر ایرانی را در قالب یک تکنیک ساعت‌سازی استادانه به نمایش می‌گذارد. عقربه‌ها و نشانگرها، مانند معمول، از طراحی مرسوم ریورسو الهام گرفته‌اند.

سام به کوه البرز می‌آید

داستان غم‌انگیز سام که پسرش زال را رها کرد، در شاهنامه به‌عنوان روایتی از پشیمانی و رستگاری جاودانه شده است. سام به کوه البرز بازمی‌گردد تا پسرش را که توسط سیمرغ اسطوره‌ای پرورش یافته، بازپس بگیرد.

صفحه این ساعت، طیف‌های مختلف سبز موجود در نقاشی را با الگوی «گیلوچه» موج‌دار زیر مینای سبز «گرند فو» منعکس می‌کند. هفت ساعت کار ظریف برای خلق این طراحی صرف شده که مفاهیم بخشش، تقدیر الهی، و پیوند پدر و پسر را نمادپردازی می‌کند. عقربه‌ها و نشانگرها نیز مانند دیگر مدل‌ها به سبک کلاسیک ریورسو طراحی شده‌اند.

رستم، اکوان دیو را تعقیب می‌کند

در یکی از مشهورترین داستان‌های فولکلور فارسی، رستم برای نابودی اکوان دیو که به اسب‌هایش حمله کرده، فرا خوانده می‌شود. نقاشی شاهنامه، قدرت و دلاوری رستم را در این نبرد به تصویر می‌کشد.

صفحه این مدل با مینای سبز پررنگ «گرند فو» روی الگوی «گیلوچه» لوزی‌شکل و ۹۸۰ خط جزئیات تزیین شده است. این طراحی که هفت ساعت برای تکمیل آن زمان صرف شده، هماهنگی رنگ‌های نقاشی و افتخارات حماسی رستم را به نمایش می‌گذارد. عقربه‌ها و نشانگرها نیز مانند سه مدل دیگر به سبک ریورسو طراحی شده‌اند.

هنر سوئیسی و حماسه ایرانی

ساعت‌های «ریورسو تریبوت انامل شاهنامه» به کالیبر دستی ۸۲۲ ژژه لکولتر مجهز شده‌اند. این کالیبر که به‌عنوان گزینه‌ای بسیار قابل اعتماد برای ریورسو شناخته می‌شود، دارای ذخیره نیروی ۴۲ ساعته، ۲۱ سنگ‌جواهر، و نرخ تپش ۲۱,۶۰۰ بار در ساعت است.

مجموعه «ریورسو تریبوت انامل شاهنامه» از ژژه لکولتر، هنر ساعت‌سازی سوئیسی را با میراث فرهنگی ایران درهم می‌آمیزد. این چهار مدل محدود، هم به حماسه شاهنامه و هم به ریشه‌های ریورسو در چوگان ادای احترام می‌کنند. هر ساعت، یک نقاشی مینیاتوری از شاهنامه سده‌ی شانزدهم را با تکنیک‌های میناکاری، پایون‌اژ، گرند فو، و گیلوچه نمایش می‌دهد. صفحه و پشت قاب، صحنه‌هایی از این حماسه را با محوریت نماد اسب در فرهنگ ایرانی به تصویر می‌کشند. این مجموعه گواهی بر استادی در هنر ساعت‌سازی و تجلیل از زیبایی همیشگی ریورسو و میراث ماندگار هنر ایرانی است. از هر کدام از این چهار مدل تنها ۱۰ عدد تولید شده و قیمت هر یک ۱۴۲,۰۰۰ دلار آمریکا (۱۴.۵ میلیارد تومان بر اساس دلار ۱۰۲.۰۰۰ تومانی) است.