ذخیرۀ امیدی برای آینده؛ ۱۴ هزار بذر جدید در «خزانه روز قیامت» ذخیره شد
ذخیره‌ی بیش از ۱۴ هزار بذر تازه در «خزانه جهانی سوالبارد» موسوم به خزانۀ روز قیامت نویدبخش امنیت غذایی و حفظ تنوع زیستی در برابر بحران‌هاست.
در جهانی که با چالش‌های زیست‌محیطی و درگیری‌های جنگی دست‌وپنجه نرم می‌کند، ذخیره‌سازی بذرهای تازه در «خزانه جهانی بذر سوالبارد» به‌عنوان راهی برای تضمین امنیت غذایی و حفاظت از تنوع زیستی در آینده مورد توجه قرار گرفته است. این هفته، بیش از ۱۴ هزار نمونه‌ی جدید از بذرهای محصولات کشاورزی در این خزانه که در جزیره‌ی اسپیتس‌برگن نروژ واقع شده، نگهداری می‌شود.
این منطقه، شمالی‌ترین نقطه‌ی مسکونی دائمی زمین است. خزانه‌ی مذکور که گاهی با نام «خزانه روز قیامت» شناخته می‌شود، از سال ۲۰۰۸ فعالیت خود را با هدف حفاظت از گونه‌های گیاهی ارزشمند آغاز کرده است. در شرایط کنونی که تغییرات اقلیمی، جنگ‌ها و مشکلات زیست‌محیطی زندگی بشر را تهدید می‌کند، چنین ابتکاراتی می‌تواند آینده‌ی غذا را امن‌تر سازد.
این محموله‌ی تازه از ۲۱ بانک ژن در نقاط مختلف جهان جمع‌آوری شده و در «خزانه جهانی بذر سوالبارد» تحت شرایط دمایی دقیق و کنترل‌شده قرار خواهد گرفت. کشورهایی که با تهدیداتی نظیر درگیری‌های مسلحانه یا بلایای طبیعی روبه‌رو هستند، بیش از دیگران به اهمیت این اقدام پی برده‌اند.
همچنین بخوانید: افشای اطلاعات داخلی متا؛ اخراج گسترده کارکنان در پی لو رفتن جلسات محرمانه
اهمیت بذرهای بومی سودان در خزانه سوالبارد
یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این مجموعه، بذرهای گیاهان بومی کشور سودان است. جنگ داخلی در این سرزمین، بانک ژن واقع در شهر «ود مدنی» را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و بخش زیادی از ذخایر آن را نابود کرده است. پیش از شروع درگیری‌ها، این مرکز میزبان ۱۷ هزار نمونه‌ی بذر بود، اما هجوم شبه‌نظامیان بسیاری از این دارایی‌ها را پراکنده یا غارت کرد.
اکنون، گونه‌های کلیدی زراعی سودان مانند «ارزن مرواریدی» و «ذرت خوشه‌ای» به سوالبارد منتقل شده‌اند. «ذرت خوشه‌ای» از دیرباز نقش مهمی در کشاورزی این کشور داشته و علاوه بر ارزش غذایی، از نظر فرهنگی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد.
علی بابیکر، مدیر مرکز حفاظت و پژوهش منابع ژنتیکی گیاهان کشاورزی سودان، اظهار داشت: «در کشوری که جنگ بیش از هشت میلیون نفر را بی‌خانمان کرده و کشاورزی را در مناطق وسیعی نابود ساخته، این بذرها نماد امید هستند. ما با انتقال این تنوع به سوالبارد، آینده‌ی امنیت غذایی را تضمین می‌کنیم، فارغ از دشواری‌هایی که پیش رو داریم.»
نقش باقلا مخملی در کشاورزی پایدار مالاوی
کشور مالاوی نیز بخشی از بذرهای خود را به این خزانه سپرده است. یکی از محصولات مهم این مجموعه، «باقلا مخملی» است که در کشاورزی پایدار و طب سنتی مالاوی کاربرد فراوان دارد. نام این گیاه از پوشش نرم و مخملی غلاف‌هایش گرفته شده است. این گیاه همچنین به‌عنوان تثبیت‌کننده‌ی نیتروژن، نقش کود طبیعی را ایفا می‌کند و به افزایش تولید ذرت کمک می‌کند.
نولیفر امپونیا، پژوهشگر کشاورزی در دولت مالاوی، می‌گوید: «نگهداری از بذرهای ملی نه‌تنها خطر بحران‌های غذایی را در سطوح محلی، منطقه‌ای و جهانی کاهش می‌دهد، بلکه به حفظ گرده‌افشان‌ها، سلامت جامعه و بهبود اقتصاد نیز یاری می‌رساند.»
تنوع زیستی فیلیپین و چالش‌های آن
فیلیپین نیز در این پروژه مشارکت کرده و نمونه‌هایی از بذرهایش را به سوالبارد ارسال کرده است. بانک ژن این کشور در سال‌های گذشته با آسیب‌هایی جدی مواجه شده؛ ابتدا طوفان آن را ویران کرد و سپس آتش‌سوزی گسترده خسارت بیشتری به آن وارد آورد. فیلیپین در «شاخص جهانی ریسک» به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر بلایای طبیعی شناخته می‌شود، اما از نظر تنوع زیستی، در گروه کشورهای «فوق‌العاده متنوع» قرار دارد.
هیدلیزا دچاوز، از دانشگاه فیلیپین، توضیح می‌دهد: «در حالی که تنوع ژنتیکی محصولات زراعی رو به کاهش است و رژیم غذایی ما یکنواخت‌تر می‌شود، نیاز به حفاظت و دسترسی به بذرها بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.»
پروژه‌ی جهانی برای حفظ تنوع زیستی
این برنامه در چارچوب پروژه‌ی بین‌المللی تنوع زیستی برای فرصت‌ها، معیشت و توسعه (BOLD) اجرا می‌شود. بودجه‌ی آن توسط دولت نروژ تأمین شده و مدیریتش بر عهده‌ی سازمان کراپ‌تراست در شهر بن آلمان است.
استفان اشمیتز، مدیر اجرایی کراپ‌تراست، بیان کرد: «بذرهایی که این هفته ذخیره شدند، تنها نشان‌دهنده‌ی تنوع زیستی نیستند، بلکه دانش ارزشمند، فرهنگ جوامع محلی و توانایی آن‌ها برای مقاومت را نیز در خود جای داده‌اند. باید راهی برای حفظ این گنجینه‌ی گران‌بها برای نسل‌های بعدی پیدا کنیم.»
همچنین بخوانید: حقایق شگفت‌انگیز درباره‌ی لانۀ خفاش‌ها در طبیعت